Mở rộng không gian cho vốn tư nhân
Trong bối cảnh hiện nay, nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại của Việt Nam rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh hướng tới tăng trưởng nhanh và bền vững. Tuy nhiên, nguồn lực công mới chỉ đáp ứng được phần nào, do đó việc huy động khu vực tư nhân được coi là tất yếu. Thông điệp này được Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương nêu rõ trong phát biểu ngày 25/11/2025 tại Đối thoại cấp cao về PPP năm 2025, đồng thời nhấn mạnh nỗ lực hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để tạo điều kiện cho PPP:
“Việc sửa đổi Luật PPP và các nghị định liên quan đã mở rộng tối đa lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP, tăng tính linh hoạt trong cơ chế tài chính - chia sẻ rủi ro, đồng thời rút gọn quy trình để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư. Có thể nói, sau giai đoạn nỗ lực hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, Việt Nam đã sẵn sàng bước vào giai đoạn thúc đẩy triển khai mạnh mẽ các dự án PPP có tính lan tỏa cao”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh.
 |
| Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu tại Đối thoại cấp cao về PPP năm 2025 |
Theo đó, Nghị định số 108/2009/NĐ-CP ngày 27/9/2011 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức Hợp đồng xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao, Hợp đồng xây dựng - Chuyển giao - Kinh doanh, Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao, cùng Quyết định số 71/2010/QĐ-TTG ngày 9/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế thí điểm đầu tư theo hình thức đối tác công - tư đã mở ra cánh cửa cho sự tham gia có cấu trúc của khu vực tư nhân vào phát triển hạ tầng.
Cùng với đó, Luật PPP năm 2020 là cột mốc quan trọng, hợp nhất toàn bộ các văn bản pháp lý trước đó vào một văn bản thống nhất, cùng những sửa đổi trong năm 2024 và 2025, cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống và phản ánh kinh nghiệm triển khai thực tế. Từ đó, tạo nền tảng để Việt Nam có thể triển khai PPP theo hướng chiến lược và nhất quán hơn.
Trong suốt hành trình này, Ngân hàng Phát triển Á Châu (ADB) đã đồng hành cùng Việt Nam trong đóng góp hỗ trợ kỹ thuật, phân tích và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế. Hỗ trợ của ADB trải rộng từ cải cách chính sách, tăng cường năng lực, đến chuẩn bị và tư vấn giao dịch cho các dự án về giao thông, dịch vụ số, đổi mới sáng tạo và hạ tầng xã hội. Đồng thời, Australia luôn là đối tác lâu dài của Việt Nam và của ADB trong việc thúc đẩy cải cách và xây dựng môi trường thuận lợi hơn cho khu vực tư nhân.
 | ||
|
Những sửa đổi quan trọng trong Luật PPP và các nghị định liên quan, cùng với việc công bố danh mục các dự án PPP tiềm năng, đang mở ra một không gian mới thuận lợi hơn cho khu vực tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng. Khung pháp lý được hoàn thiện không chỉ làm rõ cơ chế chia sẻ rủi ro và bảo đảm phương án tài chính bền vững, mà còn tăng tính minh bạch trong đấu thầu, tạo niềm tin và giảm rủi ro cho nhà đầu tư.
Đặc biệt, việc chú trọng nâng cao chất lượng chuẩn bị dự án, xác định danh mục ưu tiên và xây dựng lộ trình triển khai cụ thể giúp doanh nghiệp tư nhân có thể tiếp cận thông tin sớm, đánh giá cơ hội và chủ động lên kế hoạch tham gia, qua đó thúc đẩy quá trình chuyển từ chính sách sang triển khai dự án thực tế một cách hiệu quả hơn.
Từ giao thông truyền thống đến PPP đổi mới
Năm 2025, các lĩnh vực ưu tiên, phản ánh nhu cầu thực tiễn và xu hướng hợp tác giữa Nhà nước - đối tác phát triển - doanh nghiệp tập trung vào 3 nhóm: (i) giao thông, gồm đường bộ cao tốc, cảng biển, sân bay và hạ tầng kết nối liên vùng; (ii) giao thông đô thị tích hợp phát triển đô thị (TOD) nhằm liên kết phát triển đô thị với hệ thống metro và vận tải công cộng; (iii) đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hạ tầng xã hội, bao gồm hạ tầng số, dữ liệu, AI và mô hình hợp tác ba bên giữa Nhà nước - doanh nghiệp - viện, trường.
Theo kinh nghiệm quốc tế của ADB, các nghiên cứu điển hình về dự án sân bay (NAIA, Philippines) và mô hình TOD tại Hàn Quốc đã cung cấp bài học về cấu trúc tài chính, cơ chế thu hồi giá trị đất và cách thức thiết kế dự án để hấp dẫn nhà đầu tư. Ở trong nước, các dự án như E-GP (hạ tầng đấu thầu điện tử) và ký túc xá đại học theo mô hình PPP được giới thiệu như ví dụ thực tiễn, cho thấy PPP không chỉ giới hạn ở hạ tầng “cứng” mà còn mở rộng sang hạ tầng số và dịch vụ xã hội - nơi đổi mới có thể tạo ra giá trị lớn nếu có cơ chế chia sẻ lợi ích rõ ràng.
Đối thoại cấp cao về PPP 2025 đã tạo ra diễn đàn quan trọng để nối kết chính sách với nhu cầu thị trường và kinh nghiệm quốc tế. Các phiên thảo luận song song đã làm rõ nhu cầu hỗ trợ trong từng bước: từ chuẩn bị dự án, đánh giá khả thi tài chính, thiết kế cơ chế chia sẻ rủi ro đến thu hút vốn tư nhân thông qua cơ chế bảo lãnh, hợp phần vốn nhà nước hợp lý và minh bạch hóa quy trình đấu thầu.
Việc sớm hiện thực hóa các cam kết về hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao chất lượng chuẩn bị dự án và triển khai cơ chế huy động vốn linh hoạt sẽ quyết định khả năng huy động nguồn lực tư nhân, từ đó đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng trọng yếu, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững của Việt Nam.
