Doanh nghiệp làm gì để xuất khẩu bền vững sang châu Âu?

Bà Chu Thị Kim Thanh - Phó giám đốc Điều hành Công ty Cổ phần PRO Việt Nam chia sẻ với doanh nghiệp

ESG- nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh

Theo các chuyên gia, ESG (Environmental - Môi trường; Social - Xã hội; Governance - Quản trị) đã trở thành một tiêu chí quan trọng, đồng thời cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh.

Tại hội thảo “Hướng dẫn và hỗ trợ tài chính cho việc thực hiện ESG để thâm nhập thị trường EU” do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) phối hợp với các tổ chức chuyên môn tổ chức mới đây, bà Nguyễn Cẩm Chi - Giám đốc khối tư vấn phát triển bền vững của Công ty TNHH Tư vấn và Quản lý MCG cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với rào cản xanh từ các quy định nghiêm ngặt của châu Âu, đặc biệt là quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR).

Các sản phẩm xanh, sản xuất theo tiêu chí thân thiện với môi trường của Vinamilk được nhiều người mua hàng quốc tế quan tâm

Về mặt pháp lý, nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc triển khai và tiếp cận nguồn hỗ trợ tài chính cho ESG. Doanh nghiệp có thể tìm đến các quỹ đầu tư ESG, nhưng để thu hút được vốn, họ cần phải có câu chuyện rõ ràng về nhu cầu, định hướng và cam kết của mình.

Ông Nguyễn Duy Tâm - Giám đốc ESG Phúc Sinh Group, nhấn mạnh lãnh đạo doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và phát triển ESG. Việc tham vấn các bên liên quan, bao gồm nhân viên và cộng đồng, cũng là một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp có chiến lược tốt hơn.

Theo ông Lê Hoàng Minh – Giám đốc điều hành sản xuất kiêm Trưởng dự án Net Zero của Vinamilk, khi trở thành một phần của chiến lược phát triển, cắt giảm phát thải không còn là chi phí, mà trở thành lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

Theo ông Minh, đầu năm 2024, Vinamilk đề xuất đối tác nhập khẩu New Zealand tham gia thử nghiệm một cải tiến nhỏ trên bao bì sữa chua uống tiệt trùng đóng chai HDPE 80ml – một dòng sản phẩm xuất khẩu chủ lực của công ty. Theo đó, bao bì nắp chai dạng tròn truyền thống, được thay bằng “nắp có tai”, giúp người dùng có thể dễ dàng tháo nắp để sử dụng, mà không cần dùng đến ống hút.

Thử nghiệm nhanh chóng tạo hiệu ứng: người tiêu dùng New Zealand hào hứng ủng hộ, nhà nhập khẩu lập tức đặt hàng Vinamilk sản xuất thêm gần một triệu sản phẩm ứng dụng cải tiến này. Dự kiến trong năm 2025, sẽ có thêm 4,1 triệu sản phẩm sữa chua uống với bao bì cải tiến từ Vinamilk được cung ứng cho 2 chuỗi bán lẻ lớn nhất của New Zealand. Đồng nghĩa, hơn 5 triệu ông hút nhựa sẽ biến mất khỏi thị trường.

Như vậy, chỉ một cải tiến về nắp chai đã giúp Vinamilk loại bỏ hơn 5 triệu ống hút nhựa và góp phần mang về mức tăng trưởng gần 80% tại thị trường New Zealand.

EPR - 'tấm hộ chiếu xanh' cho doanh nghiệp

Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) là chính sách môi trường buộc doanh nghiệp chịu trách nhiệm toàn bộ vòng đời sản phẩm, kể cả khi trở thành chất thải. Nhiều quốc gia đã áp dụng EPR để kiểm soát ô nhiễm.

Theo đó, từ năm 2024, hàng hóa xuất khẩu phải đáp ứng tỷ lệ tái chế bắt buộc trong sản phẩm. Đến năm 2025, các mặt hàng như sắt, thép, nhôm, phân bón, xi măng… sẽ phải nâng cao tỷ lệ tái chế và xử lý để đủ điều kiện xuất khẩu.

Theo bà Chu Thị Kim Thanh - Phó giám đốc Điều hành Công ty Cổ phần PRO Việt Nam, Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam, EPR có ba vai trò chính. Theo đó, EPR giúp gắn trách nhiệm cho nhà sản xuất, nhập khẩu; yêu cầu nhà sản xuất và nhập khẩu chủ động chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình sau khi bán ra thị trường. Thứ hai, EPR giúp thực hiện kinh tế tuần hoàn; tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm chất thải, hướng tới phát triển bền vững.

Trên thế giới EPR được nhiều quốc gia áp dụng từ lâu. Tại châu Âu, EPR đã có từ những năm 1980, Mỹ và Canada có khoảng 100 mô hình EPR. “Nhật Bản và Hàn Quốc có khung vững chắc từ hơn 20 năm. Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia đang triển khai từng bước. Các quy định của EPR ở Việt Nam hiện nay tham khảo rất nhiều mô hình của Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc)”, bà Thanh cho biết.

Theo bà Thanh, tại Việt Nam, khái niệm EPR đã được nhắc đến từ lâu nhưng trước đây chỉ dừng ở mức khuyến khích, chưa mang tính bắt buộc. Từ năm 2020, khi Luật Bảo vệ Môi trường có hiệu lực, EPR trở thành quy định bắt buộc với hai nhóm trách nhiệm chính: tái chế đối với sản phẩm, bao bì có khả năng tái chế và xử lý chất thải đối với những sản phẩm, bao bì khó hoặc không thể tái chế.

Theo các doanh nghiệp, EPR giúp hình thành chuỗi giá trị bền vững trong hệ sinh thái từ thu gom, phân loại đến xử lý, tái chế; đồng thời nâng cao hình ảnh doanh nghiệp như những đơn vị có trách nhiệm với kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Ngoài ra, EPR còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường quốc tế khắt khe về môi trường như EU và Bắc Mỹ.