Thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia: Chỗ nhanh, chỗ chậm

	Kỳ vọng Cơ chế một cửa quốc gia, kiểm tra chuyên ngành sẽ tiếp tục cải thiện
	Rà soát tiến độ thực hiện các thủ tục hành chính thông qua Cơ chế một cửa quốc gia

Giao diện Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Thủ tục lĩnh vực y tế còn chậm

Trong một kết quả khảo sát mới đây của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã đưa ra nhận định, doanh nghiệp đánh giá thực hiện thủ tục trên Cổng thông tin một cửa quốc gia trong khảo sát 2022 phần lớn khó khăn hơn so với khảo sát 2019 với 10/12 thủ tục được khảo sát. Điều này có thể được lý giải bởi từ tháng 1/2020 đến hết quý 1/2022, Việt Nam chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch Covid-19, với việc áp dụng giãn cách xã hội xảy ra ở nhiều nơi trên cả nước, do vậy việc thực hiện các thủ tục hành chính nói chung, trong đó có thủ tục xuất nhập khẩu, cũng chịu tác động lớn.

Các thủ tục có tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn tăng đáng kể là “Cấp giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế”, thủ tục “Cấp số tiếp nhận Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm nhập khẩu” thuộc thẩm quyền của Bộ Y tế với mức tăng lần lượt là 21% và 20%.

Ở hướng ngược lại, hai nhóm thủ tục của Bộ Giao thông vận tải là “Cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu”, “Cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe máy chuyên dùng”, tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn giảm lần lượt 4% và 3%.

Dù vậy, tính tổng thể đánh giá của VCCI, việc triển khai Cơ chế một cửa quốc gia đem lại những thay đổi tích cực về thời gian thực hiện thủ tục hành chính.

Về thời gian, 10 trong số 12 thủ tục hành chính ghi nhận giảm thời gian khi làm thủ tục qua Cơ chế một cửa quốc gia so với khi tiến hành thủ tục theo phương thức nộp hồ sơ truyền thống. Số giờ giảm đi từ 5 giờ cho đến 25 giờ. Trong đó, giảm thời gian nhiều nhất là thủ tục “Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, giảm 25 giờ.

Hai thủ tục của Bộ Y tế là những ngoại lệ khi không đi theo xu hướng chung đó. Số giờ mà doanh nghiệp phải bỏ ra khi xin cấp giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế qua Cơ chế một cửa quốc gia lên đến 632 giờ, cao hơn 84 giờ so với phương thức nộp hồ sơ truyền thống. Tương tự, số giờ tiếp nhận công bố sản phẩm mỹ phẩm nhập khẩu cũng khiến doanh nghiệp mất thêm 25 giờ (từ 153 giờ khi nộp hồ sơ trực tiếp tại Bộ Y tế như trước đây lên 178 giờ khi nộp qua Cơ chế một cửa quốc gia).

Tỷ lệ giảm thời gian thực hiện thủ tục trên Cổng thông tin một cửa quốc gia so với phương thức truyền thống, với 10/12 thủ tục giảm thời gian từ 26% - 54%. Trong đó, đáng chú ý, thủ tục cấp giấy phép nhập khẩu/xuất khẩu tiền chất công nghiệp là thủ tục duy nhất giảm hơn một nửa thời gian thực hiện.

Việc triển khai Cơ chế một cửa quốc gia cũng giúp tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp ở hầu hết các thủ tục so với hình thức làm thủ tục truyền thống. 10 trong số 12 thủ tục hành chính ghi nhận giảm chi phí khi làm thủ tục qua Cơ chế một cửa quốc gia so với khi tiến hành thủ tục với phương thức truyền thống. Chi phí giảm đi dao động từ 148.000 đồng đến 3.845.000 đồng. Trong đó, thủ tục giảm chi phí nhiều nhất là thủ tục tàu biển Việt Nam và nước ngoài xuất cảnh rời cảng biển quốc tế, đã giảm 3.845.000 đồng.

Trái ngược với xu hướng trên, hai thủ tục tăng chi phí khi thực hiện trên Cổng thông tin một cửa quốc gia là thủ tục “Cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe máy chuyên dụng” của Bộ Giao thông vận tải và thủ tục “Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Cụ thể, chi phí thực hiện hai thủ tục này qua Cổng thông tin một cửa quốc gia tăng hơn so với phương thức truyền thống lần lượt là 408.000 đồng và 93.000 đồng.

Có 10/12 thủ tục giảm chi phí từ 18% đến 82%. Đáng chú ý, có tới 7 thủ tục hành chính ghi nhận chi phí giảm ít nhất một nửa so với trước kia, cao nhất là thủ tục “Cấp giấy phép xuất/nhập khẩu tiền chất công nghiệp” (giảm 82%), “Cấp chứng nhận xuất xứ ưu đãi C/O” (giảm 81%), “Kiểm tra CLHH nhập khẩu” (giảm 75%), “Cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu” (giảm 70%).

Tuy nhiên, hai thủ tục “Cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe máy chuyên dụng” và “Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu” có mức tăng chi phí lần lượt là 47% và 53%.

Cần gia tăng tiện ích

Để cải thiện hiệu quả hoạt động của Cổng thông tin một cửa quốc gia, VCCI cũng đặt vấn đề Cổng thông tin một cửa quốc gia cần sớm được tích hợp các dịch vụ, tiện ích như ở nhiều quốc gia khác, chẳng hạn như các tính năng thanh toán điện tử hay tích hợp hệ thống cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật điện tử (ePhyto) với các quốc gia khác trong khối ASEAN. Về lâu dài, Cổng thông tin một cửa quốc gia cần có tính tập trung hơn nữa, không chỉ là nơi cung cấp các dịch vụ công mà còn cung cấp các nền tảng kết nối doanh nghiệp với doanh nghiệp. Một doanh nghiệp khi truy cập Cổng thông tin một cửa quốc gia sẽ không chỉ giải quyết được các thủ tục hành chính mà còn có thể tìm kiếm các đối tác và mạng lưới dịch vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của mình.

Nêu lên kiến nghị cụ thể, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng khi hoàn thiện Cổng thông tin một cửa quốc gia là cú hích giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa giảm chi phí tuân thủ. Doanh nghiệp nhỏ và vừa rất nhạy bén và linh hoạt trong chuyển đổi mục đích kinh doanh. Chính vì thế việc tạo ra cổng thông tin một cửa giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, lâu dài hơn.

Theo đại diện Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, báo cáo của thị trường thế giới di động năm 2021, Việt Nam có 70% dân số sử dụng điện thoại di động, trong đó 95% truy cập internet bằng điện thoại di động, nhưng đến nay Cổng thông tin một cửa quốc gia vẫn chưa có giao diện, phiên bản của điện thoại di động. Cổng thông tin một cửa quốc gia đã xây dựng với công nghệ cách đây trên 10 năm, chính vì thế việc xây dựng phiên bản mới đáp ứng yêu cầu thực tiễn cần triển khai. Việc hệ thống bộ ban ngành đồng bộ Cổng thông tin một cửa quốc gia đồng bộ là một trong những giải pháp giúp Chính phủ chuyển đổi số nhanh hơn và hỗ trợ doanh nghiệp được nhiều hơn.