Thu ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu có xu hướng giảm dần

Số thu của nhóm mặt hàng chính tăng giảm khó lường

Số liệu thống kê chỉ rõ, tổng kim ngạch XNK của cả nước 9 tháng của năm 2025 đạt 679,9 tỷ USD, tăng 17,4% (tương ứng tăng 100,9 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, kim ngạch XK đạt 348,05 tỷ USD, tăng 16,1% (tương ứng tăng 48,2 tỷ USD) và kim ngạch NK đạt 331,8 tỷ USD, tăng 18,9% (tương ứng tăng 52,8 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024.

Ngoài ra tổng kim ngạch XNK chịu thuế của cả nước 9 tháng đạt 117,9 tỷ USD, tăng 4,3% (tương ứng tăng 4,9 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, kim ngạch XK chịu thuế đạt 5,04 tỷ USD, giảm 9,9% (tương ứng giảm 551,8 triệu USD); kim ngạch NK chịu thuế đạt 112,8 tỷ USD, tăng 5,1% (tương ứng tăng 5,4 tỷ USD) so cùng kỳ năm 2024.

Tổng kho xăng dầu và kho ngoại quan DKC Nghi Thiết (Nghệ An). Ảnh: HN

Cục Hải quan cho rằng, tổng kim ngạch tăng đã giúp cho công tác thu NSNN từ hoạt động XNK 9 tháng đạt 336.540 tỷ đồng, bằng 81,9% dự toán được giao, bằng 71,6% chỉ tiêu phấn đấu, tăng 9,3% (tương ứng tăng 28.556 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2024.

Tuy nhiên, theo Cục Hải quan, số thu từ một số nhóm mặt hàng chính tăng, giảm khó lường. Cụ thể, tại nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất, chiếm 55,6%/tổng kim ngạch NK chịu thuế, tăng 5,9% so với cùng kỳ, làm tăng thu khoảng 17.240 tỷ đồng và tại nhóm mặt hàng ô tô nguyên chiếc các loại tăng 22,3% về lượng và tăng 29,8% về trị giá, làm tăng thu khoảng 9.760 tỷ đồng.

Ở chiều ngược lại, nhóm mặt hàng xăng dầu, dầu thô NK trong 9 tháng lại ghi nhận mức giảm 9,3% về trị giá, làm giảm thu 3.980 tỷ đồng. Còn ở nhóm mặt hàng than các loại dù tăng 0,9% về lượng nhưng giảm 16,3% về trị giá, làm giảm thu khoảng 2.970 tỷ đồng.

Theo đó, Cục Hải quan ước thu NSNN 2025 đạt 440.000 tỷ đồng, bằng 107,1% dự toán được giao. Mặc dù dự báo công tác thu sẽ đạt kỳ vọng, tuy nhiên theo Cục Hải quan, số thu có xu hướng giảm dần từ tháng 7 đến nay do thực hiện chính sách ưu đãi giảm thuế GTGT 2%. Đặc biệt, lượng ô tô nguyên chiếc NK giảm dần, giá dầu thô cũng ở mức thấp.

Đáng chú ý, theo báo cáo của các đơn vị hải quan khu vực từ nay đến cuối năm còn phải hoàn khoảng 7.150 tỷ đồng tiền thuế NK linh kiện ô tô theo Nghị định 26/2023/NĐ-CP, hoàn C/O…

Triển khai các giải pháp trọng tâm

Trước bối cảnh tình hình kinh tế thế giới nhiều biến động, ảnh hưởng mạnh mẽ tới tình hình thu NSNN, để tạo thuận lợi thương mại, chống thất thu, Cục Hải quan cho biết sẽ tham mưu cho cấp cho thẩm quyền hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực hải quan theo hướng cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, thúc đẩy hoạt động XNK hàng hóa; đáp ứng yêu cầu nội luật hóa các hiệp định, cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc đã tham gia ký kết. Qua đó, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật trong thực tiễn.

Công chức Hải quan hướng dẫn DN khai báo hải quan. Ảnh: H.Nụ

Cục Hải quan tích cực cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hoá và ứng dụng chuyển đổi số. Nghiên cứu, rà soát để phấn đấu cắt giảm 30% thủ tục hành chính, giảm 30% thời gian xử lý đối với thủ tục hành chính về hải quan, giảm 30% chi phí thực hiện thủ tục hành chính.

Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả sử dụng các hệ thống CNTT của Ngành; đầu tư trang thiết bị hiện đại và đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả sử dụng các trang thiết bị kiểm tra giám sát hiện đại, tăng cường kết nối các ứng dụng CNTT trong công tác giám sát quản lý và quản lý nội bộ; Hợp tác trao đổi thông tin dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Ngoài ra, cơ quan Hải quan cũng sẽ tăng cường kiểm soát và giám sát hoạt động XNK. Cụ thể, để đảm bảo tuân thủ pháp luật về thuế, cơ quan Hải quan đẩy mạnh việc áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để chống buôn lậu, gian lận thương mại; tăng cường chống thất thu qua công tác giám sát, kiểm tra thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra sau thông quan, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển tải bất hợp pháp, chống hàng giả; gian lận về số lượng, trị giá, mã số, xuất xứ, nhãn hiệu hàng hóa.

Cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị Hải quan khu vực bám sát kim ngạch XNK với các đối tác thương mại lớn, dự báo, phân tích xây dựng các kịch bản ứng phó; tập trung rà soát, nắm chắc tình hình nợ thuế; quyết liệt xử lý, cưỡng chế, thu hồi nợ thuế theo quy định của pháp luật; phấn đấu giảm nợ đọng thuế theo chỉ tiêu được giao.

Thực hiện nghiêm các quy định về chính sách tài khóa, các kết luận, kiến nghị của Thanh tra, Kiểm toán, Ủy ban kiểm tra; Tăng cường kiểm tra và tự kiểm tra trong nội bộ ngành.

Cuối cùng theo đại diện Ban Nghiệp vụ thuế hải quan (Cục Hải quan), cơ quan Hải quan sẽ tích cực chủ động theo dõi và kịp thời hướng dẫn các đơn vị Hải quan khu vực và cộng đồng DN xử lý các vướng mắc, khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, thực thi quy định pháp luật về thuế, hải quan.

Đồng thời, giải đáp vướng mắc pháp luật hải quan; công khai mức độ tuân thủ; đổi mới và hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế, đầu tư vào việc phát triển CNTT và hệ thống quản lý thuế để việc thu thuế XNK trở nên minh bạch và hiệu quả hơn, giảm thiểu thất thoát thu NSNN.