Bức tranh thu ngân sách 8 tháng từ hoạt động xuất nhập khẩu

Tăng trưởng từ các nhóm hàng chủ lực

Số liệu thống kê từ Cục Hải quan cho thấy, tổng kim ngạch XNK hàng hóa của cả nước trong 8 tháng đạt 597,2 tỷ USD, tăng 16,4% (tương ứng tăng 84,2 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024. Ngoài ra, tổng kim ngạch XNK hàng hóa chịu thuế trong 8 tháng đạt 102,2 tỷ USD, tăng 4% (tương ứng tăng 3,9 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024.

Chỉ tính riêng tháng 8, tổng kim ngạch XNK hàng hóa của cả nước đạt 83,04 tỷ USD, tăng 0,8% (tương ứng tăng 628,6 triệu USD) so với tháng 7. Song song với đó, tổng kim ngạch hàng hóa XNK chịu thuế của cả nước trong tháng 8 đạt 12,9 tỷ USD, giảm 5,1% (tương ứng giảm 698,8 triệu USD) so với tháng 7.

Từ tổng kim ngạch trên, số thu NSNN tháng 8 của ngành Hải quan đạt 36.089 tỷ đồng, giảm 8,7% (tương ứng giảm khoảng 3.452 tỷ đồng) so với tháng 7. Theo đại diện Ban Nghiệp vụ thuế hải quan, nguyên nhân giảm thu là do kim ngạch hàng hóa NK chịu thuế tháng 8 giảm 5,5% so với tháng 7. Đặc biệt, hầu hết các nhóm hàng đều ghi nhận kim ngạch NK chịu thuế giảm.

Công chức Hải quan Tân Thanh kiểm tra mặt hàng máy móc NK. Ảnh: H.Nụ

Điển hình như nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất, (chiếm 56%/tổng tổng kim ngạch NK chịu thuế), giảm 3,6% so với tháng 7, làm giảm thu khoảng 820 tỷ đồng; nhóm ô tô nguyên chiếc các loại NK giảm 14,5% về lượng và giảm 18% về trị giá, làm giảm thu khoảng 990 tỷ đồng; nhóm xăng dầu các loại giảm 33,1% về lượng và giảm 34,5% về trị giá, làm giảm thu khoảng 440 tỷ đồng; than các loại giảm 19,2% về lượng và giảm 23,1% về trị giá, làm giảm thu khoảng 260 tỷ đồng.

Mặc dù kim ngạch một số nhóm hàng chính trong tháng 8 có chiều hướng giảm, nhưng tính chung 8 tháng của năm 2025, số thu NSNN từ hoạt động XNK đạt 298.885 tỷ đồng, bằng 72,7% dự toán được giao, bằng 63,6% chỉ tiêu phấn đấu, tăng 8,6% (tương ứng tăng 23.115 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2024.

Đánh giá nguyên nhân tăng thu, đại diện Ban Nghiệp vụ thuế hải quan cho biết, tổng kim ngạch XNK chịu thuế 8 tháng tăng 4% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, kim ngạch NK chịu thuế tăng 4,8% so với cùng kỳ năm 2024.

Đặc biệt, sự tăng trưởng của công tác thu NSNN trong 8 tháng đã có sự đóng góp đắc lực từ kim ngạch NK chịu thuế của một số mặt hàng chính. Cụ thể, tại nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất, ghi nhận mức tăng 6,5% so với cùng kỳ, làm tăng thu khoảng 15.600 tỷ đồng.

Hay ở nhóm mặt hàng ô tô nguyên chiếc các loại NK trong 8 tháng tăng 29,3% về lượng và tăng 37,6% về trị giá, làm tăng thu khoảng 9.300 tỷ đồng; nhóm hàng điện gia dụng và linh kiện tăng 11,5% về trị giá, làm tăng thu khoảng 620 tỷ đồng.

Mặc dù vậy, tại 2 nhóm mặt hàng xăng dầu, dầu thô NK lại ghi nhận mức giảm 11,7% về trị giá, làm giảm thu 4.400 tỷ đồng và nhóm mặt hàng than các loại tăng 3,7% về lượng nhưng giảm 17,4% về trị giá, làm giảm thu khoảng 2.800 tỷ đồng.

Đẩy mạnh 5 giải pháp chính

Theo phân tích của Cục Hải quan, từ tháng 5 đến nay, số thu theo ngày có xu hướng giảm dần. Nếu ở tháng 5, mỗi ngày làm việc, cơ quan Hải quan thu đạt 1.968 tỷ đồng, thì ở tháng 6, mỗi ngày chỉ thu được 1.866 tỷ đồng và đến tháng 7 con số thu được chỉ còn 1.719 tỷ đồng/ngày; bước sang tháng 8 cũng chỉ thu xấp xỉ con số 1.718 tỷ đồng/ngày.

Trong khi đó, căn cứ báo cáo của các đơn vị địa phương đều phản ánh, trong 4 tháng còn lại của năm 2025, cơ quan Hải quan phải hoàn thuế NK linh kiện ô tô theo Nghị định 26/2023/NĐ-CP, hoàn C/O… khoảng 7.150 tỷ đồng.

Công chức Hải quan Ninh Bình (Chi cục Hải quan khu vực IV) hướng dẫn doanh nghiệp làm thủ tục hải quan. Ảnh: H.Nụ

Trước bối cảnh đó, để phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu ở mức cao nhất, Cục Hải quan sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền xây dựng chính sách và thể chế, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về hải quan theo hướng cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, tạo thuận lợi thương mại, thúc đẩy hoạt động XNK hàng hóa; đáp ứng yêu cầu nội luật hóa các hiệp định, cam kết quốc tế, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật.

Tăng cường cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hoá và ứng dụng chuyển đổi số. Trong đó, cơ quan Hải quan nghiên cứu, rà soát để phấn đấu cắt giảm 30% thủ tục hành chính, giảm 30% thời gian xử lý đối với thủ tục hành chính về hải quan, giảm 30% chi phí thực hiện thủ tục hành chính. Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả sử dụng các hệ thống CNTT của ngành; đầu tư trang thiết bị hiện đại và nâng cao hiệu quả sử dụng các trang thiết bị kiểm tra giám sát hiện đại, tăng cường kết nối các ứng dụng CNTT trong công tác giám sát quản lý và quản lý nội bộ; hợp tác trao đổi thông tin dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Tích cực kiểm soát và giám sát hoạt động XNK, đảm bảo tuân thủ pháp luật về thuế, đẩy mạnh việc áp dụng các biện pháp nghiệp vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại; chống thất thu qua công tác giám sát, kiểm tra thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra sau thông quan, đấu tranh chuyển tải bất hợp pháp, chống hàng giả; gian lận về số lượng, trị giá, mã số, xuất xứ, nhãn hiệu hàng hóa…; bám sát kim ngạch XNK với các đối tác thương mại lớn, dự báo, phân tích xây dựng các kịch bản ứng phó; tập trung rà soát, nắm chắc tình hình nợ thuế; quyết liệt xử lý, cưỡng chế, thu hồi nợ thuế theo quy định của pháp luật; phấn đấu giảm nợ đọng thuế theo chỉ tiêu được giao.

Thực hiện nghiêm các quy định về chính sách tài khóa, các kết luận, kiến nghị của cơ quan Thanh tra, Kiểm toán, Ủy ban kiểm tra; triển khai kế hoạch thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ đã được phê duyệt; tăng cường kiểm tra và tự kiểm tra trong nội bộ ngành.

Chủ động theo dõi và kịp thời hướng dẫn các đơn vị hải quan khu vực và cộng đồng DN xử lý các vướng mắc, khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, thực thi quy định pháp luật về thuế, hải quan; giải đáp vướng mắc pháp luật hải quan; công khai mức độ tuân thủ; đổi mới và hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế để việc thu thuế XNK trở nên minh bạch và hiệu quả hơn, giảm thiểu thất thoát thu NSNN. Tuyên truyền cộng đồng DN đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, tận dụng triệt để các Hiệp định thương mại tự do. Đẩy mạnh XK các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, giúp nâng cao kim ngạch XK hàng hóa.