Số hóa thủ tục hải quan từ giấy sang điện tử - bước tiến trong cải cách

Hoàn thiện chế định về quản lý

Trên cơ sở quy định của văn bản quy phạm pháp luật nói chung, hệ thống pháp luật về hải quan đã cụ thể hóa thủ tục xuất nhập khẩu (XNK) đối với từng loại hình và hồ sơ của DN được minh bạch, rõ ràng.

Trong đó, hệ thống pháp luật về hải quan được xây dựng đã và đang thực hiện các cam kết quốc tế, tạo tính pháp lý cao để triển khai thực hiện, góp phần hoàn thiện các chế định về quản lý hải quan đối với hàng hóa XNK. Không chỉ vậy, các quy định còn giúp DN chủ động trong việc xác định chính sách XNK, nghĩa vụ thuế đối với hàng hóa dự kiến XNK, tính toán trước hiệu quả kinh doanh, đồng thời góp phần giúp cơ quan Hải quan thông quan nhanh hàng hóa.

Theo Cục Hải quan, thủ tục hải quan được xây dựng minh bạch, rõ ràng đã tạo cơ sở thực hiện đổi mới toàn diện hoạt động hải quan, thực hiện phương thức quản lý hiện đại.

Cơ quan Hải quan quyết tâm xây dựng hệ thống CNTT trên cơ sở đa nền tảng, có mức độ tích hợp cao, có tính mở, phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Ảnh: H.Nụ

Điển hình phải kể đến việc thực hiện phương pháp quản lý hải quan hiện đại dựa trên quản lý rủi ro. Đại diện Công ty may Sông Hồng chia sẻ, những năm qua, việc cơ quan Hải quan áp dụng quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan đã có những bước phát triển nhanh chóng.

Các biện pháp khuyến khích DN chấp hành tốt pháp luật, tăng cường kiểm tra, kiểm soát các đối tượng trọng điểm, hàng hóa có độ rủi ro cao được áp dụng đã hài hòa giữa yêu cầu tạo thuận lợi cho hoạt động XNK và đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan. Bên cạnh đó, thúc đẩy việc thông quan nhanh hàng hóa, giảm thiểu các chi phí phát sinh cho cơ quan Hải quan và DN.

Số liệu thống kê của Cục Hải quan cho thấy, thời gian qua tỷ lệ các lô hàng phải kiểm tra thực tế hàng hóa trong thực hiện thủ tục hải quan đã giảm đáng kể qua các năm. Cụ thể, năm 2014, tỷ lệ kiểm tra thực tế là 9,68% và đến năm 2022, tỷ lệ này giảm còn 4,28%.

Đáng chú ý, bộ tiêu chí phân luồng quyết định kiểm tra đã được xây dựng, ban hành, áp dụng, phù hợp với các quy định của pháp luật, làm căn cứ cho việc phân luồng quyết định kiểm tra. Hệ thống tiêu chí được xây dựng khoa học, bao quát toàn diện các rủi ro trong từng lĩnh vực, khâu nghiệp vụ.

Theo đại diện Ban Giám sát quản lý về hải quan (Cục Hải quan), chính sách quản lý hải quan hiện đại thực hiện theo nguyên tắc quản lý rủi ro, căn bản chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm vừa tạo thuận lợi cho hoạt động XNK, vừa đảm bảo công tác quản lý nhà nước về hải quan và thực hiện nhiệm vụ thu thuế và quản lý thuế hiệu quả, đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Thay đổi mạnh mẽ về tư duy chính sách

Đại diện Ban Giám sát quản lý về hải quan cho rằng, các văn bản được xây dựng theo nguyên tắc phù hợp với yêu cầu mục tiêu chung của cải cách nền hành chính quốc gia; bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật quốc gia và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; các quy định đều hướng tới mục tiêu minh bạch, đơn giản hóa thủ tục về hải quan tạo thuận lợi cho hoạt động XNK; bảo đảm tính thống nhất, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho hoạt động quản lý hải quan.

Đưa chính sách và quản lý hải quan hiện đại vào thực tiễn luôn luôn phù hợp với sự phát triển kinh tế. Ảnh: H.Nụ

Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hải quan trong thời gian qua đã được cộng đồng DN đánh giá cao. Đa số DN thể hiện sự lạc quan về những thay đổi của chính sách, pháp luật về hải quan. Tạo cơ sở pháp lý để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hải quan.

Sự nỗ lực được thể hiện bằng kết quả, 100% các quy trình thủ tục hải quan cơ bản đã được tự động hóa, được triển khai trên phạm vi toàn quốc với 100% chi cục hải quan khu vực.

Đại diện Cục Hải quan nhấn mạnh, chính sách và quản lý hải quan hiện đại đã thể hiện sâu sắc quan điểm đổi mới và cải cách mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước ta, không chỉ góp phần tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, tạo thuận lợi cho thương mại hợp pháp, mà còn là động lực thúc đẩy chuyển đổi số và hội nhập kinh tế quốc tế một cách sâu rộng và bền vững.

Việc xây dựng một hệ thống hải quan minh bạch, hiệu quả và hiện đại không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu của thời đại mới. Điều này đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ về tư duy chính sách, ứng dụng công nghệ tiên tiến và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan từ cơ quan quản lý đến cộng đồng DN.

Việc đưa chính sách và quản lý hải quan hiện đại vào thực tiễn luôn luôn phù hợp với sự phát triển kinh tế, cũng như hội nhập với quốc tế là một hành trình liên tục, đòi hỏi quyết tâm chính trị, năng lực quản trị và tinh thần đổi mới không ngừng, để đưa Việt Nam vững vàng bước vào kỷ nguyên số và hội nhập toàn cầu hiệu quả.