Tăng sức bật cho cụm cảng Cái Mép - Thị Vải

Các diễn giả trao đổi, thảo luận tại Tọa đàm. Ảnh: Châu Long

Nhiều lợi thế vượt trội

Thông tin tại Tọa đàm “Hải quan và doanh nghiệp đồng hành thúc đẩy dòng chảy hàng hóa XNK qua cụm cảng Cái Mép – Thị Vải” do Tạp chí Hải quan phối hợp với Sở Giao thông vận tải tỉnh BR-VT và Cục Hải quan BR-VT tổ chức ngày 31/7, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright cho biết, theo thống kê, hiện nay, hệ thống cảng biển BR-VT đã đưa vào khai thác 50 dự án (53 bến cảng) với tổng chiều dài cầu bến là 17.181 m, tổng công suất thiết kế là 160 triệu tấn/năm, trong đó có 08 cảng container đang hoạt động với tổng công suất: 8,37 triệu TEU/năm. Trong đó, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải là cụm cảng chính của cảng biển BR-VT, hiện đã có 24 dự án đi vào hoạt động. Tổng chiều dài cầu bến khu vực Cái Mép - Thị Vải đạt 10.953 m, tổng công suất thiết kế là 129 triệu tấn/năm.

Trong những năm qua, lượng hàng hóa qua cảng tăng nhanh. Trước đây, hàng hóa chủ yếu qua cảng Sài Gòn thì hiện nay tỷ lệ hàng qua cảng Sài Gòn là 60%, còn lại 40% là qua cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, và xu hướng chuyển dịch ra cảng Cái Mép – Thị Vải vẫn đang và sẽ tiếp tục tăng lên trong tương lai do nhiều yếu tố khách quan, chủ quan khác nhau.

Đặc biệt, cảng Cái Mép – Thị Vải có khả năng đón được các tàu mẹ có tải trọng lên đến 200 nghìn tấn cập cảng, giúp giảm được chi phí đáng kể. Tháng 3 năm 2023, tàu container OOCL Spain có trọng tải lên đến 225.000 tấn và chở được 24.188 TEU, với chiều dài gần 400m và rộng 61,3m, đã cập cảng Gemalink ở Cái Mép - Thị Vải. Điều này cho thấy năng lực tiếp nhận các siêu tàu có trọng tải lớn của cảng Cái Mép – Thị Vải là hoàn toàn trong khả năng.

Nhờ những lợi thế trên, trong giai đoạn 2016- 2020, tổng sản lượng hàng tàu biển thông qua hệ thống cảng biển tỉnh BR-VT nói chung, trong đó chủ yếu là cụm cảng Cái Mép – Thị Vải, đạt mức tăng bình quân 9%/năm, hiệu suất khai thác hàng tàu biển tăng từ 40% năm 2015 lên 51% năm 2020, hàng container bằng tàu biển tăng 27%/năm, hiệu suất khai thác bến cảng container tăng từ 20% (năm 2015) lên 64% năm 2020. Với lượng hàng tăng trưởng liên tục, Cái Mép - Thị Vải đã vào nhóm 50 cảng biển có sản lượng khai thác container cao nhất thế giới từ năm 2019.

Theo số liệu thống kê của Cảng vụ hàng hải Vũng Tàu, năm 2022 cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu thông qua 106,7 triệu tấn, trong đó hàng container là 8,34 triệu TEU, đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 12,16%/năm đối với tổng hàng và 29,63%/năm riêng đối với hàng container. Đến năm 2023, tổng khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển đạt khoảng 111,5/160 triệu tấn, đạt 70% công suất. Trong đó sản lượng hàng hóa thông qua bằng phương tiện thủy nội địa đạt 36,5 triệu tấn; sản lượng hàng thông qua cảng bằng tàu biển 75 triệu tấn.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright chia sẻ những lợi thế, tiềm năng cũng như những giải pháp thu hút hàng hóa XNK qua cụm cảng Cái Mép – Thị Vải.

Tận dụng lợi thế của hệ thống logistics

Mặt khác, theo các chuyên gia, ngành logistics BR-VT có được tiềm năng lớn nhờ tận dụng lợi thế của cảng biển Cái Mép – Thị Vải, song nó cũng có vai trò quan trọng trong việc làm tăng sức hấp dẫn cho ngành cảng biển tỉnh BR-VT. Mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau giữa hoạt động cảng biển và logistics là không thể tách rời. Hoạt động cảng biển gắn liền với quá trình vận tải, giao nhận, bốc dỡ, lưu kho hàng hóa, v.v…

Theo thống kê, dịch vụ logistics cảng ở BR-VT đã phát triển nhanh chóng trong hơn thập niên qua gắn với sự phát triển của nhu cầu cảng biển Cái Mép – Thị Vải. Hiện có hơn 22 dự án kho bãi logistics đi vào hoạt động với tổng diện tích đất khoảng 224 ha. Ngoài ra còn có gần 10 dự án logistics khác đang triển khai xây dựng với tổng diện tích khoảng 42 ha.

Đồng thời, có hơn 152 doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực logistics cảng ở BR-VT, chưa kể các đại lý, chi nhánh, văn phòng đại diện và cả các cá nhân làm đại lý dịch vụ tư vấn giải pháp, với nhiều hoạt động đa dạng như lưu kho bãi, xếp dỡ hàng hóa, thu gom, vận chuyển và phân phối hàng hóa trong các khu công nghiệp của tỉnh và trong vùng.

Đơn cử như Trung tâm Logistics Phú Mỹ 3 được thành lập năm 2019 với tổng mức đầu tư 5,4 triệu USD trên quy mô diện tích đất 2,25 ha, bao gồm các hạng mục hậu cần như hệ thống kho tổng hợp, kho đông lạnh và kho mát, hệ thống camera giám sát 24/7, hệ thống phòng cháy chữa cháy đạt tiêu chuẩn. Doanh thu dịch vụ vận tải, kho bãi và hỗ trợ vận tải đạt gần 70 nghìn tỉ đồng, tương đương 2,9 tỉ USD. Kết quả này đã đóng góp tích cực vào bức tranh chung của ngành dịch vụ logistics Việt Nam.

Tuy nhiên, hoạt động logistics của BR-VT nhìn chung vẫn còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế, nhất là vị thế đặc biệt của cụm cảng Cái Mép – Thị Vải.

Do đó, BR-VT cần tập trung đầu tư đồng bộ và hiện đại hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải với chức năng cảng cửa ngõ quốc tế đặc biệt. Rà soát, khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện liên kết, sáp nhập nhiều cảng nhỏ thành các cảng có quy mô lớn hơn. Thực hiện nâng cấp mô hình cảng thông minh, khuyến khích đầu tư và vận hành theo các tiêu chí cảng xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, thực hành giảm phát thải GHG; tiếp tục cải cách theo hướng đơn giản hóa.

Song song đó, phát triển hệ thống logistics gắn với phát triển kinh tế biển thông qua tích hợp sâu hoạt động cảng biển - vận tải biển - dịch vụ hàng hải trong cung cấp dịch vụ logistics…, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn nhấn mạnh.