h |
| Công tác hậu kiểm sẽ giúp giảm áp lực trong khâu tiền kiểm tại cửa khẩu. Ảnh: T.H |
“Chủ động – chuyên sâu – dựa trên dữ liệu số”
Sau khi hoạt động theo mô hình tổ chức mới, công tác KTSTQ tại Chi cục Hải quan khu vực II đang có sự chuyển mình mạnh mẽ theo hướng “Chủ động – chuyên sâu – dựa trên dữ liệu số” theo phương châm “Sàng lọc kỹ – kiểm tra trúng” vừa đảm bảo hiệu quả công tác chống thất thu NSNN, vừa hỗ trợ doanh nghiệp nhận diện sai sót để tự khắc phục, yên tâm sản xuất.
Ông Tống Quốc Thịnh – Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực II cho biết, công tác KTSTQ có 3 điểm thay đổi nổi bật nhất so với trước đây.
Thứ nhất, thay đổi về phương thức thực hiện. Chi cục Hải quan khu vực II đã thay đổi hoàn toàn tư duy từ kiểm tra thủ công, dàn trải sang kiểm tra trọng điểm dựa trên phân tích rủi ro và dữ liệu lớn của Ngành. Nếu trước đây công chức hải quan phải mất nhiều thời gian để tra soát trên hồ sơ giấy, thì nay hệ thống dữ liệu trập trung của Ngành giúp công chức hải quan sàng lọc dữ liệu nhanh chóng, chính xác hơn. Chất lượng hồ sơ phân tích trước khi kiểm tra được nâng cao rõ rệt, kéo theo hiệu quả kiểm tra trong thực tế tăng lên. Điều này cũng giúp giảm thiểu việc yêu cầu doanh nghiệp cung cấp hồ sơ, tránh phiền hà cho những doanh nghiệp tuân thủ tốt.
Thứ hai, là sự chuyển dịch quyết liệt từ “Tiền kiểm” sang “Hậu kiểm”. Mục tiêu tối thượng là giảm áp lực tại cửa khẩu, với định hướng ngày càng giảm tỷ lệ luồng vàng và luồng đỏ (kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa) ở khâu thông quan. Hàng hóa được thông quan nhanh nhất có thể, giúp doanh nghiệp giải phóng hàng về kho phục vụ sản xuất, kinh doanh, giảm chi phí lưu kho, lưu bãi. Việc kiểm tra sau thông quan sẽ được thực hiện sau đó một cách khoa học, vừa đảm bảo quản lý chặt chẽ, vừa tạo thuận lợi tối đa cho dòng chảy thương mại.
Thứ ba, thay đổi về tư duy quản lý. Quy trình kiểm tra sau thông quan hiện nay đã được chuẩn hóa, không chỉ nhằm phát hiện vi phạm, mà chú trọng vào việc hỗ trợ tuân thủ.
“Chúng tôi không chỉ đóng vai trò là người kiểm soát, mà còn đồng hành hỗ trợ, giúp doanh nghiệp nhận diện rủi ro để tuân thủ pháp luật tốt hơn, hướng tới sự minh bạch và phát triển bền vững”- ông Tống Quốc Thịnh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo ông Tống Quốc Thịnh, trong bối cảnh ngành Hải quan đang đẩy mạnh cải cách và đổi mới phương thức KTSTQ, Chi cục Hải quan khu vực II đã triển khai việc cập nhật thông tin, ứng dụng công nghệ, đồng thời nâng cao kỹ năng sử dụng trang thiết bị hiện đại cho công chức hải quan,
Theo đó, đơn vị đã triển khai nhiều hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ cho công tác KTSTQ. Trong đó đặc biệt là Hệ thống STQ02, khép kín từ khâu đầu thu thập, phân tích thông tin đến khâu cuối ban hành kết luận kiểm tra, ấn định thuế, xử phạt vi phạm (nếu có). Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đã sử dụng các công cụ phần mềm hỗ trợ phân tích mã HS, trị giá hàng hóa và bước đầu đưa vào ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã giúp cho việc nhận diện dấu hiệu rủi ro, dấu hiệu vi phạm trở nên nhanh chóng và chính xác hơn rất nhiều.
Ngoài ra, thông tin rủi ro thu thập về tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan được chỉ đạo cập nhật, cung cấp kịp thời thông qua hệ thống xử lý dữ liệu của Ngành Hải quan để đánh giá tính thuân thủ, mức rủi ro giúp cho việc quản lý của cơ quan Hải quan được chặt chẽ, chính xác.
Bốn trụ cột chiến lược
Nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và chuẩn hóa quy trình, hiệu suất phát hiện dấu hiệu rủi ro, dấu hiệu vi phạm tăng lên, từ đó đưa ra quyết định kiểm tra chính xác hơn, góp phần chống thất thu ngân sách hiệu quả.
Chỉ tính riêng trong năm 2025 tỷ lệ phát hiện sai phạm và số thu ngân sách từ công tác kiểm tra sau thông quan tăng cao so với các năm trước. Tính đến ngày 25/11/2025, Đội Phúc tập và KTSTQ - Chi cục Hải quan khu vực II đã thu nộp NSNN gần 200 tỷ, tăng hơn 200% so với năm 2024. Bên cạnh đó, thời gian xử lý từng cuộc kiểm tra ít phát sinh trường hợp gia hạn, nhưng vẫn đảm bảo chặt chẽ.
Để đạt được mục tiêu chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy đối tác đồng hành, để doanh nghiệp nhận diện sai sót để chủ động khắc phục, yên tâm mở rộng sản xuất kinh doanh, trong thời gian tới, Chi cục Hải quan khu vực II sẽ tiếp tục triển khai công tác kiểm tra sau thông quan theo 4 trụ cột chiến lược.
Một là, về thực thi chính sách mới, Hải quan khu vực II tiếp tục triển khai quyết liệt và hiệu quả Nghị định 167/2025/NĐ-CP (sửa đổi Nghị định 08/2015/NĐ-CP) của Chính phủ, đồng thời triển khai thực hiện theo quy trình kiểm tra sau thông quan mới thay thế quy trình hiện nay ngay sau khi Cục Hải quan ban hành, đảm bảo quy trình kiểm tra minh bạch, chuyên nghiệp và hiệu hơn nữa.
Hai là, tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện theo tinh thần Nghị quyết 57- NQ/TW của Trung ương. Theo đó, cơ quan Hải quan sẽ mở rộng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), IoT, khai thác dữ liệu lớn (Big Data)... để hỗ trợ trong thu thập, phân tích, dự báo và xác định rủi ro; kết nối và khai thác tối đa nguồn dữ liệu từ các cơ quan, đơn vị liên quan, nhất là dữ liệu đã liên thông với các Bộ, Ngành.
Ba là, về con người: Xây dựng đội ngũ công chức kiểm tra sau thông quan “Tinh nhuệ - Bản lĩnh”. Chi cục tập trung đào tạo chuyên sâu về kỹ năng thu thập, phân tích, xử lý dữ liệu số, nắm vững quy định, đảm bảo cán bộ vừa giỏi nghiệp vụ, vừa vững công nghệ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc cải cách hiện đại hóa.
Bốn là, tăng cường chuyển từ kiểm tra diện rộng sang kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm. Đơn vị sẽ tập trung vào các nhóm mặt hàng có rủi ro cao như: gia công, sản xuất hàng xuất khẩu, linh kiện điện tử, nguyên liệu may mặc, mặt hàng thiết bị điện tử, sắt thép, nông sản, các hàng hóa có khả năng rủi ro về mã số, trị giá, xuất xứ... Cách làm này giúp cơ quan Hải quan quản lý hiệu quả mà không làm ảnh hưởng đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính.
