Hướng đến phân cấp quản lý thuế theo mô hình tổ chức mới

Mức độ hài lòng của người nộp thuế tiệm cận mục tiêu Chiến lược cải cách thuế . Ảnh: TL

Thiếu công cụ pháp lý phù hợp thu thuế từ các nền tảng số

Với tầm nhìn chiến lược, bám sát các định hướng then chốt của Đảng và Nhà nước về cơ cấu lại ngân sách và bảo đảm nền tài chính quốc gia bền vững, Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 không chỉ hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội giai đoạn 2020-2025 mà còn thể hiện rõ cam kết của Chính phủ trong việc hỗ trợ doanh nghiệp.

Luật cũng đưa ra khuôn khổ cải cách toàn diện với 10 nhóm chính sách then chốt, khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả. Đồng thời, tăng cường bảo vệ quyền lợi của người nộp thuế.

Kết quả khảo sát năm 2024 cho thấy, mức độ hài lòng của người nộp thuế đạt 88,3%, tiệm cận mục tiêu 90% đề ra trong Chiến lược cải cách hệ thống Thuế đến năm 2030. Con số này phản ánh nỗ lực không ngừng của ngành Thuế trong việc nâng cao chất lượng phục vụ người nộp thuế.

Một điểm đột phá trong việc bảo vệ quyền lợi người nộp thuế tại Luật đó là đã quy định về miễn xử phạt vi phạm và miễn tính tiền chậm nộp. Quy định rõ về quyền được bảo mật thông tin của người nộp thuế.

Thành công nổi bật trong công tác hiện đại hóa quản lý thuế là việc triển khai hệ thống hóa đơn điện tử trên toàn quốc từ tháng 7/2022. Đến nay, hệ thống đã ghi nhận hơn 11,48 tỷ hóa đơn điện tử, trong đó 2,76 tỷ hóa đơn có mã và 7,45 tỷ hóa đơn không mã. Việc số hóa hóa đơn không chỉ giúp giảm thời gian kê khai mà còn tăng tính minh bạch của các giao dịch, góp phần hạn chế gian lận thuế…

Nhờ đó, thu ngân sách từ thuế đã thể hiện sự tăng trưởng ổn định và vượt dự toán qua các năm. Từ mức đạt 1.539 nghìn tỷ đồng vào năm 2020, ngân sách đã tăng lên 2.037.500 tỷ đồng vào năm 2024, trong đó thu do cơ quan thuế quản lý đạt 1.732.000 tỷ đồng, vượt 16,5% dự toán và tăng 13,7% so với năm 2023.

Tuy nhiên, thực tế triển khai Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 đã cho thấy một số bất cập trong quản lý, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả của công tác cải cách hệ thống thuế. Các quy định về đăng ký, khai thuế và tính thuế chưa bao quát hết các tình huống trong thực tế như việc tạm ngừng kinh doanh, khôi phục mã số thuế, thời hạn nộp thuế, xử lý chậm nộp…

Bên cạnh đó, thương mại điện tử xuyên biên giới bùng nổ cùng việc thiếu vắng các công cụ pháp lý phù hợp để quản lý doanh thu và thu thuế từ các nền tảng số, sàn giao dịch trực tuyến đang trở thành điểm nghẽn đáng kể… Đó là chưa kể đến các hạn chế trong kiểm soát gian lận, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số…

Theo ông Mai Xuân Thành, Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), thực tiễn thi hành pháp luật về quản lý thuế cho thấy một số quy định tại Luật Quản lý thuế hiện hành chưa phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi từ thực tiễn. Cả người nộp thuế và cơ quan thuế đều cho rằng, việc sửa đổi Luật Quản lý thuế không chỉ giúp cải thiện sự tuân thủ thuế mà còn giúp tối ưu hóa công tác quản lý thuế và thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước.

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới, thương mại điện tử phát triển đòi hỏi ngành Thuế phải sửa đổi Luật Quản lý thuế để đáp ứng yêu cầu quản lý.

Thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế

Lãnh đạo Cục Thuế cũng cho rằng, quan điểm xây dựng Luật Quản lý thuế (thay thế) là phải đơn giản hóa quy trình, thủ tục, tôn trọng người nộp thuế tự bảo về quyền lợi chính đáng, dựa trên cơ sở dữ liệu tích hợp, thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế, từ đó hướng tới đẩy mạnh chuyển đổi số, thống nhất, công khai, minh bạch trong quản lý thu thuế.

Theo đó, dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) đề xuất nghiên cứu sửa đổi, bổ sung 114/152 điều; bổ sung mới 6 điều; bãi bỏ 9 điều nhằm giải quyết vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, đảm bảo đồng bộ, thống nhất với pháp luật liên quan, thực hiện hợp tác quốc tế về thuế và các điều ước quốc tế; hiện đại hóa công tác quản lý thuế trong bối cảnh chuyển đổi số.

Tăng cường hiệu lực công tác kiểm tra thuế, rà soát quy định về chức năng thanh tra thuế; bổ sung quy định về quản lý thuế theo Nghị quyết 107/2023/QH15 về áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói cơ sở thuế toàn cầu.

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về tăng cường phân cấp, phân quyền, dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) cũng đề xuất sửa đổi bổ sung 6 điều liên quan đến phân cấp quản lý thuế giữa các cấp cơ quan quản lý thuế theo mô hình tổ chức mới.

Phân quyền thu thuế cho các cơ quan nhà nước khác (các cơ quan chuyên ngành có trách nhiệm xác định và thu một số khoản thu ngân sách nhà nước thay vì chỉ cơ quan thuế thực hiện)…

Dự thảo đề xuất bổ sung cơ sở pháp lý cho cá nhân là người nộp thuế ủy quyền cho cá nhân khai thác thuế thay, nộp thuế thay theo pháp luật về dân sự. Riêng đối với việc ủy quyền khai hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được thực hiện theo quy định của pháp luật về hải quan.

Đồng thời, bổ sung trách nhiệm của doanh nghiệp xã hội nhằm quản lý các khoản thu của các doanh nghiệp xã hội thông qua hợp tác, nhận tài trợ…

Quy định nhiệm vụ, quyền hạn của ngân hàng thương mại phải cung cấp thông tin, thời gian, phương thức thực hiện để thực hiện thống nhất.

Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) có thời hạn trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội sẽ diễn ra vào tháng 10/2025.