Hoá đơn điện tử kết nối cơ quan thuế: Cản trở lớn nhất là kỹ năng công nghệ

Chi phí đầu tư ban đầu khá lớn

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP (Nghị định 70), các HKD đang nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu điện tử với cơ quan thuế. Theo ước tính của Cục Thuế, có khoảng 37.000 HKD phải thực hiện nghĩa vụ này.

Khi Nghị định 70 có hiệu lực từ ngày 1/6 vừa qua, phản ánh từ các phương tiện truyền thông cho thấy có trạng một số HKD lúng túng khi phải phải đầu tư trang thiết bị, phải học và thao tác trên các thiết bị công nghệ mới... Thậm chí đã xuất hiện tâm lý lo lắng và hiểu sai chính sách, khi không ít HKD lo sợ rằng việc kê khai doanh thu thực tế sẽ làm tăng đột biến số thuế phải nộp so với hình thức thuế khoán trước đây. Sự thiếu thông tin và những tin đồn thất thiệt đã dẫn đến các phản ứng tiêu cực như tạm đóng cửa, hạn chế nhận chuyển khoản hoặc cố tình ghi sai nội dung giao dịch để né tránh...

Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo hộ kinh doanh, chuyên gia. Ảnh: HH.

Theo một khảo do Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa tiến hành đối với 1.368 HKD, 94% hộ đã biết tới Nghị định 70 và 57% và 54% số hộ tham gia khảo sát cho rằng chi phí đầu tư ban đầu và chi phí vận hành hàng tháng là hai khía cạnh mà các HKD cảm thấy tác động là lớn và rất lớn. Bên cạnh đó, các HKD cho rằng thời gian và công sức quản lý hóa đơn, chứng từ là một gánh nặng hành chính phố biến, với 49% các HKD đánh giá ở mức lớn/rất lớn.

Khảo sát tiếp tục đề nghị các HKD cho biết dự kiến của họ trong trường hợp chịu tác động tiêu cực là thế nào, liệu họ sẽ đóng cửa, tạm ngừng hoạt động, giảm quy mô hay chuyển sang loại hình khác? Kết quả khảo sát cho thấy, giảm quy mô là lựa chọn phổ biến nhất (63%). Điều này cho thấy đa số các hộ sẽ cố gắng duy trì hoạt động nhưng thu hẹp lại để đối phó với khó khăn.

Tạm ngừng hoạt động là phương án dự kiến tiếp theo, với 23% HKD lựa chọn. Điều này ngụ ý rằng một phần đáng kể các hộ sẽ tạm dừng kinh doanh trong một khoảng thời gian để chờ đợi tình hình khả quan hơn hoặc đánh giá lại.

Chuyển sang loại hình kinh doanh khác được 11% các HKD cân nhắc. Đây là một động thái chiến lược nhằm thích nghi với những thay đổi của thị trường hoặc các quy định mới. Có một tỷ lệ rất nhỏ, 3% các HKD cho biết họ dự kiến sẽ đóng cửa hoàn toàn.

Mặc dù vậy, khi được hỏi cuối cùng các HKD có lo ngại về việc thực hiện nghĩa vụ sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế hay không, kết quả khảo sát cho thấy 54% tổng số HKD được khảo sát có lo ngại khi thực hiện nghĩa vụ này, trong khi đó, 46% các HKD không có lo ngại.

Dù các khó khăn gặp phải có thể đa dạng, song thách thức lớn nhất đối với HKD khi thực hiện nghĩa vụ sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế là gì? Trả lời câu hỏi này, kết quả khảo sát cho thấy thiếu kiến thức/kỹ năng công nghệ là thách thức lớn nhất, chiếm tỷ lệ cao nhất là 37%.

Tiếp theo là khó đổi thói quen quản lý cũ, chiếm 25%. Như vậy, sự ngại ngần thay đổi phương thức làm việc truyền thống sang hiện đại là một trở ngại đáng kể. Thủ tục hành chính phức tạp đứng thứ ba với 18%, phản ánh sự lo ngại về gánh nặng giấy tờ và quy trình khi tuân thủ quy định mới.

Đề nghị có thêm thời gian để chuyển đổi

Trên cơ sở đánh giá những khó khăn, lo ngại đối với quy định mới, để đưa ra đề xuất, kiến nghị về vấn đề này, cuộc khảo sát đã thu thập được đề xuất của các HKD là cho thêm thời gian ít nhất 1 năm để chuyển đổi và làm quen với phần mềm, thủ tục mới....

Cùng với đó là kiến nghị không xử phạt các hành vi vi phạm liên quan đến hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền trong giai đoạn từ ngày 1/6/2025 đến 31/12/2025.... Điều này nhằm tạo điều kiện cho HKD thích ứng, tránh tâm lý hoang mang và khuyến khích hợp tác tự nguyện.

Các HKD cũng mong muốn không truy thu thuế hoặc xử phạt cho các lỗi trong quá khứ, đặc biệt liên quan đến tình trạng thiếu hóa đơn đầu vào hợp lệ cho hàng tồn kho trước ngày 01/6/2025...

Tại kết quả cuộc khảo sát, đơn vị thực hiện cũng đưa ra những ý kiến tham vấn đối với cơ quan nhà nước. Trên cơ sở kết quả phân tích cho thấy càng gặp nhiều khó khăn, HKD càng đưa ra đánh giá tiêu cực. Do đó, VCCI khuyến nghị cơ quan nhà nước cần chủ động xác định và giải quyết các vướng mắc, khó khăn thực tế mà các hộ kinh doanh đang gặp phải trong quá trình thực hiện nghị định này.

Cho rằng mức độ hỗ trợ từ cơ quan thuế được đánh giá càng cao, thì góp phần giảm đáng kể tỷ lệ HKD đánh giá tiêu cực và lo ngại về quy định mới, theo đơn vị thực hiện khảo sát, điều này cho thấy rằng việc cung cấp hỗ trợ đầy đủ và kịp thời từ cơ quan thuế sẽ giúp giảm bớt lo ngại và cải thiện cái nhìn của hộ kinh doanh.

Đưa ra những khuyến nghị cụ thể đối với các nhóm hộ kinh doanh đặc thù, VCCI cho biết, đối với HKD có quy mô lao động lớn có nhiều lao động hơn có xu hướng đánh giá tiêu cực hơn. Cơ quan Nhà nước cần nghiên cứu sâu hơn các vấn đề liên quan đến các HKD có số lao động lớn và cung cấp các chính sách hỗ trợ hoặc hướng dẫn cụ thể cho nhóm này.

Đặc biệt đối với HKD có doanh thu từ 1 tỷ trở lên có mức độ lo ngại cao hơn đáng kể. Cơ quan Nhà nước cần chú ý đặc biệt và có thể có các chính sách hoặc kênh hỗ trợ riêng cho nhóm HKD quy mô lớn này để giải quyết các lo ngại đặc thù của họ.