Hành trình “lên sàn” của sản phẩm vùng cao

Sản phẩm OCOP Lạng Sơn - Mật ong Lạng Sơn được bày bán trên sàn TMĐT Bưu điện. Ảnh: TT

TMĐT - Cầu nối đưa nông sản miền núi ra thị trường

Trong thời gian qua, chuyển đổi số là cầu nối quan trọng, giúp các HTX ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số mở rộng kênh tiêu thụ sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Mô hình “HTX điện tử” (từ điều hành, quản trị nội bộ cho đến giao dịch với khách hàng và giám sát sản phẩm) được xem là xu hướng tất yếu nhằm giúp HTX tiếp cận thị trường một cách minh bạch, nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Theo Liên minh HTX Việt Nam, mức độ chuyển đổi số trung bình của HTX trên toàn quốc hiện nay đạt khoảng 32%. Trong đó, khoảng 13,6% đã hoàn tất số hóa, còn 50% đang trong quá trình triển khai. Những HTX đã áp dụng công nghệ số cho thấy hiệu quả rõ rệt, khi tiết kiệm được 15-20% chi phí sản xuất, đồng thời năng suất tăng từ 15-28%.

Nhờ vậy, không chỉ giảm giá thành sản phẩm, các HTX còn có điều kiện nâng cao chất lượng và khả năng tiếp cận người tiêu dùng. Hàng loạt sản phẩm nông sản vùng cao đã được đưa lên sàn TMĐT như: nongsan.buudien.vn, Shopee, Sendo Farm… Bên cạnh đó, nhiều HTX còn tận dụng mạng xã hội để livestream bán hàng, kết nối trực tiếp với khách hàng, đặc biệt là người tiêu dùng tại đô thị lớn.

Thực tế tại các địa phương cho thấy, khi được trang bị kiến thức và công cụ phù hợp, các HTX vùng đồng bào dân tộc hoàn toàn có thể bứt phá trong hành trình chuyển đổi số.

Đơn cử như tại Tuyên Quang, HTX Nông nghiệp Tân Hợp là một trong những điển hình khi chủ động xây dựng gian hàng trực tuyến trên sàn TMĐT. Chỉ sau một năm tham gia chuyển đổi số, doanh thu HTX này đã tăng 20%, các sản phẩm như quế, chè và mật ong của HTX đã đến được với người tiêu dùng toàn quốc.

Không dừng lại ở đó, HTX chè Shan tuyết Na Hang sau khi được tập huấn kỹ năng số, đã học cách thiết kế bao bì, chụp ảnh sản phẩm bắt mắt và xây dựng gian hàng online. Giờ đây, sản phẩm chè của HTX đã có mặt tại nhiều tỉnh, thay vì chỉ tiêu thụ nội vùng như trước đây.

Tại Thái Nguyên, HTX chè Hảo Đạt chủ động đưa sản phẩm lên sàn TMĐT “Chợ sản phẩm trực tuyến vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”. Thông qua nền tảng này, người tiêu dùng dễ dàng tìm hiểu thông tin sản phẩm, đánh giá chất lượng và đặt hàng trực tuyến...

Tháo gỡ rào cản về hạ tầng, vốn và kỹ năng số

Từ những mô hình hiệu quả trên có thể thấy rằng, chuyển đổi số là đòn bẩy để HTX miền núi mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, hành trình số hóa của HTX vùng đồng bào dân tộc vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn.

Trước hết, vấn đề hạ tầng công nghệ thông tin, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa. Nhiều địa phương internet còn chưa ổn định, hoặc tốc độ kết nối thấp, khiến các nền tảng số gặp nhiều trở ngại trong vận hành.

Thêm vào đó, nguồn nhân lực có kỹ năng số còn hạn chế. Phần lớn nông dân e dè trong tiếp cận công nghệ mới. Một bộ phận vẫn giữ thói quen sản xuất và tiêu thụ truyền thống, chưa sẵn sàng tham gia môi trường TMĐT và bán hàng online.

Vấn đề vốn đầu tư cũng là một rào cản lớn. Nhiều HTX không có khả năng chi trả cho các hoạt động như xây dựng gian hàng điện tử, thiết kế bao bì, thuê chuyên gia hỗ trợ marketing, hoặc mua sắm trang thiết bị cần thiết.

Theo các chuyên gia, để chuyển đổi số trở thành động lực bền vững cho sản phẩm vùng cao, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ Trung ương đến địa phương.

Thứ nhất, Nhà nước cần xây dựng chính sách hỗ trợ dài hạn, trong đó nên có quỹ tài chính riêng và các ưu đãi lãi suất dành cho HTX đầu tư công nghệ, thiết bị và nhân sự.

Thứ hai, cần tăng cường tập huấn thực tế, tập trung vào các kỹ năng thiết yếu như livestream bán hàng, xây dựng gian hàng trực tuyến, quảng bá trên mạng xã hội, truy xuất nguồn gốc sản phẩm... Các chương trình đào tạo cần linh hoạt, dễ hiểu, sát thực tiễn, phù hợp với trình độ của người nông dân.

Thứ ba, đầu tư hạ tầng viễn thông là điều kiện tiên quyết. Có kết nối mạng ổn định, nông dân mới có thể vận hành trơn tru các ứng dụng, nền tảng số.

Cuối cùng, cần xây dựng các hệ thống sàn giao dịch chung và hệ thống truy xuất nguồn gốc dùng chung, giúp giảm gánh nặng chi phí cho từng HTX. Điều này không chỉ giúp đồng bộ hóa dữ liệu, mà còn tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi hơn cho cả người bán lẫn người mua.

Có thể khẳng định rằng, chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là một xu hướng mà còn là cầu nối cho HTX miền núi, sản phẩm vùng sâu, vùng xa bước vào thị trường hiện đại.