Ngành công nghiệp điện tử Việt Nam đang duy trì đà tăng trưởng mạnh, đóng góp lớn vào sản xuất công nghiệp và xuất khẩu, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững theo chuẩn ESG để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Với chỉ số sản xuất công nghiệp điện tử tăng cao cùng kim ngạch xuất khẩu linh kiện dồi dào, ESG không chỉ là lựa chọn chiến lược lâu dài, mà đã trở thành điều kiện bất khả thi để doanh nghiệp điện tử nâng cao khả năng cạnh tranh và tăng trưởng bền vững.
Cơ hội và áp lực từ thị trường toàn cầu
Tại Việt Nam, công nghiệp điện tử đóng vai trò đầu tàu của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo với sức bật ở cả sản xuất và xuất khẩu. Số liệu của Cục Thống kê cho thấy, sản xuất công nghiệp của Việt Nam đang phục hồi tích cực với chỉ số sản xuất tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước và tăng ở cả 34 địa phương trên cả nước.
Trong đó, sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học nổi bật là một trong những điểm sáng của công nghiệp chế biến, chế tạo trong 10 tháng năm 2025 với mức tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng này đến từ sự phục hồi mạnh mẽ của đơn hàng, đặc biệt từ các tập đoàn đa quốc gia, đã đưa ngành điện tử trở lại vị trí động lực tăng trưởng của nền kinh tế, khẳng định vai trò chủ chốt trong cấu trúc công nghiệp của Việt Nam.
 |
Việc thực hành ESG đối với doanh nghiệp không còn là lựa chọn tự nguyện mà là yêu cầu bắt buộc |
Không chỉ sản xuất, xuất khẩu các sản phẩm điện tử, máy tính và linh kiện tiếp tục là nhóm hàng chủ lực, động lực chính trong tăng trưởng thương mại Việt Nam nhờ tận dụng lợi thế từ các FTA và chuỗi cung ứng toàn cầu. Kim ngạch nhóm này luôn thuộc nhóm dẫn đầu, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, đặc biệt với linh kiện điện tử - mặt hàng có tốc độ tăng ổn định nhờ nhu cầu linh hoạt ở nhiều thị trường. 10 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu điện tử, máy tính và linh kiện đạt 87,29 tỷ USD, tăng 47,9% so với cùng kỳ năm 2024; điện thoại các loại và linh kiện đạt 48,66 tỷ USD, tăng 4,7%, là 2 nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất cả nước.
Tuy nhiên, mức độ tăng trưởng cao cũng đặt ra áp lực lớn với doanh nghiệp khi các đối quốc tế ngày càng yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng, kiểm soát khí thải và trách nhiệm xã hội. Các tập đoàn như Apple, Samsung, Intel, LG… đều yêu cầu nhà cung cấp công bố mức tiêu thụ năng lượng, phát thải khí nhà kính, quy trình tái chế vật liệu, chính sách lao động… theo khung chuẩn quốc tế. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp cần phải nâng cấp quy trình sản xuất, giảm rủi ro và gia tăng giá trị sản phẩm, đáp ứng được các tiêu chuẩn ESG.
Lộ trình phát triển bền vững
Trước yêu cầu của bối cảnh hiện nay, việc thực hành ESG đối với doanh nghiệp không còn là lựa chọn tự nguyện, mà là yêu cầu bắt buộc và dần chuyển thành chiến lược nội tại.
Theo nhận định của bà Đỗ Thị Thúy Hương - Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam Tại tọa đàm “Xây dựng chuỗi cung ứng bền vững ESG: từ lý thuyết đến thực hiện”, các doanh nghiệp Việt Nam đang dần dịch chuyển từ tập trung vào năng suất, chi phí và hiệu quả sang thực hành ESG. Nhiều doanh nghiệp Việt đã bắt đầu đo lường năng lượng và khí thải, đầu tư thiết bị tiết kiệm điện, cải thiện phúc lợi lao động và đưa các quy tắc minh bạch vào quy trình quản trị.
Là nhà đầu tư FDI lớn nhất ngành điện tử với hàng chục nghìn lao động và chuỗi cung ứng rộng khắp, Samsung Việt Nam đã công bố mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050 và đang triển khai các chương trình giảm phát thải ngay từ công đoạn sản xuất. Nhiều hạng mục tiết kiệm năng lượng, tái sử dụng nước và tối ưu hóa vật liệu đã được áp dụng tại các nhà máy ở Bắc Ninh, Thái Nguyên, góp phần nâng cao tiêu chuẩn cho toàn bộ chuỗi cung ứng tại Việt Nam.
Trong khi đó, Công ty CP Lumi Việt Nam - doanh nghiệp công nghệ sản xuất thiết bị điện tử thông minh đang từng bước thực hành ESG như tổ chức sản xuất theo tiêu chuẩn ISO, thay thế một phần năng lượng tái tạo. Lumi đặt mục tiêu giảm 20% tiêu thụ năng lượng trong vòng 3 năm và đang tiến tới công bố báo cáo ESG theo tiêu chuẩn quốc tế. Đây là mô hình “ESG khả thi” cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ - nhóm vốn lo ngại chi phí đầu tư ban đầu.
Dù xu hướng rõ ràng, nhưng phần lớn doanh nghiệp điện tử Việt Nam vẫn gặp nhiều thách thức, chủ yếu do chi phí, quy trình và năng lực quản trị ESG còn hạn chế. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp chỉ thực hiện ESG ở mức cơ bản, chưa đạt tiêu chuẩn để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng cao cấp.
Trước những yêu cầu của xu thế phát triển mới, để hỗ trợ doanh nghiệp, Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam đang triển khai 5 trụ cột chính, gồm: đào tạo ESG theo tiêu chuẩn quốc tế; hướng dẫn xây dựng báo cáo ESG ở cấp doanh nghiệp; đào tạo kiểm toán viên ESG nội bộ; xây dựng khung ESG ngành phù hợp và phát triển các công cụ minh bạch ESG cho chuỗi cung ứng.
Với việc nghiêm túc tuân thủ thực hành ESG, các doanh nghiệp điện tử Việt Nam sẽ không chỉ đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu mà còn tạo ra lợi ích lâu dài, giúp tiết kiệm năng lượng, giảm chi phí rủi ro, nâng cao uy tín và mở ra hành trình phát triển xanh, minh bạch và có trách nhiệm.
