Bài 2: Thiết lập hành lang pháp lý về quản lý thuế thương mại điện tử, đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng, bình đẳng

Xung quanh vấn đề này, có nhiều ý kiến cho rằng cần phải có giải pháp quản lý hiệu quả hơn đối với mô hình kinh doanh qua sàn giao dịch TMĐT. Kinh nghiệm quốc tế về triển khai cơ chế sàn TMĐT khấu trừ, kê khai, nộp thuế thay cho người bán cho thấy, đây là nội dung rất được khuyến nghị trong nhiều tài liệu, nghiên cứu của OECD và các tổ chức quốc tế khác (IMF, ADB…), cũng như đã chứng minh thực tế hiệu quả triển khai tại các nước Anh, Liên minh châu Âu (EU), Australia, Thái Lan, Đài Loan…

Chính vì vậy, tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung tại Khoản 4 Điều 42 về nguyên tắc khai thuế, tính thuế và Khoản 1 Điều 90 về nguyên tắc lập, quản lý, sử dụng hóa đơn điện tử, nhằm mở rộng cơ sở thu, đảm bảo công bằng, bình đẳng trong hoạt động kinh doanh TMĐT, kkinh doanh trên nền tảng số.

Dự thảo cũng bổ sung các trường hợp sàn giao dịch TMĐT khấu trừ, thuế thay, nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT; bổ sung nguyên tắc hóa đơn điện tử của các tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số và các dịch vụ khác thực hiện theo quy định của Chính phủ để đảm bảo công bằng và đồng bộ với pháp luật về thuế GTGT và các pháp luật có liên quan. Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh, việc phải trực tiếp khai thuế, nộp thuế không chỉ tốn nhiều thời gian, công sức, chi phí, thậm chí do không có kiến thức, kinh nghiệm về kế toán, hóa đơn, chứng từ, nên nhiều cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT sẽ gặp khó trong việc thực hiện. Thực tế, nhiều trường hợp vô tình nợ thuế, nên đã phải nộp tiền chậm nộp với số tiền không nhỏ. Do vậy, đề xuất sàn giao dịch TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến thực hiện khấu trừ, kê khai, nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thông qua sàn là phương án tối ưu trong việc quản lý thuế, phù hợp với đặc thù của hoạt động TMĐT, làm giảm đầu mối kê khai, tạo điều kiện thuận lợi cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế, góp phần cải cách thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí hành chính cho toàn xã hội.

Sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm xây dựng cơ sở dữ liệu, khai thác, chia sẻ dữ liệu

Để nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT, một trong những điểm mấu chốt là xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý một cách toàn diện và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý.

Theo bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (Tổng cục Thuế), qua thực tiễn, việc xác định, xác thực cá nhân, tổ chức là vấn đề quan trọng để phòng ngừa các hành vi gian lận, trốn thuế trong hoạt động TMĐT. Tuy nhiên, việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin của các bộ, ngành, địa phương về hộ tịch, thuế, ngân hàng, viễn thông… còn chậm và chưa đồng bộ. Việc chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành trong thời gian qua chủ yếu theo phương thức thủ công, chưa được thực hiện theo hình thức điện tử để đảm bảo chính xác, thường xuyên, liên tục, đáp ứng kịp thời yêu cầu quản lý. Công tác phối hợp giữa các bộ, ngành để quản lý đối với hoạt động TMĐT chưa thực sự hiệu quả, do đó cần thiết phải bổ sung, sửa đổi quy định liên quan đến công tác phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu lớn, cung cấp, chia sẻ, kết nối thông tin đạt kết quả tốt hơn.

Ngoài các quy định nêu trên, tại Tờ trình Chính phủ về dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ bãi bỏ Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg, trong đó có nội dung bỏ quy định không thu thuế GTGT đối với hàng chuyển phát nhanh có giá trị nhỏ.

Từ thực tế quản lý của đơn vị, bà Lại Việt Anh trao đổi, để thực hiện Chỉ thị 18/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công thương đã phối hợp tích cực với cơ quan thuế để kết nối, chia sẻ dữ liệu. Tuy nhiên, sự khác nhau về khái niệm trạng thái hoạt động giữa các chủ thể quản lý dữ liệu thông tin vẫn còn tồn tại do những tiêu chí quản lý khác nhau giữa các cơ quan quản lý nhà nước. Cụ thể, do vừa quản lý, vừa thúc đẩy hỗ trợ TMĐT phát triển, nên tiêu chí quản lý của Bộ Công thương là chú trọng thông tin sản phẩm, đảm bảo sự minh bạch, tuân thủ của quy trình giao dịch, cân bằng trách nhiệm các bên khi tham gia giao dịch… Trong khi tiêu chí của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế là quản lý nghĩa vụ thuế của tất cả các chủ thể kinh doanh trên môi trường TMĐT. Để khắc phục điều này, bà Lại Việt Anh cho rằng, thời gian tới cần sự phối hợp tích cực, chặt chẽ hơn giữa Bộ Công thương, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế trong việc đồng bộ hóa các tiêu chí quản lý dữ liệu từ 2 hệ thống, đảm bảo thống nhất ngay từ đầu.

Ở góc độ DN, ông Trần Mạnh Nam, Giám đốc Khối DN Công ty cổ phần giải pháp thanh toán Việt Nam (VNPAY) cho biết, nên bóc tách đâu là dòng tiền thương mại và dòng tiền phi thương mại của các chủ sở hữu để cơ quan thuế có thể xác định được đâu là trách nhiệm thuế của các sàn giao dịch TMĐT, đâu là nghĩa vụ thuế của các đơn vị tham gia bán hàng. Đồng thời, phải xây dựng cơ sở dữ liệu lớn, kho dữ liệu để phục vụ cơ quan thuế thu đúng, thu đủ cũng như bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Liên quan đến nội dung này, tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung Khoản 11 Điều 15. Cụ thể, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về quản lý thuế theo quy định của Chính phủ. Bộ Công Thương, Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải và các Bộ, ngành liên quan có trách nhiệm phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu, cung cấp thông tin, kết nối để chia sẻ dữ liệu liên quan đến các đối tượng kinh doanh trong lĩnh vực TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số để phục vụ công tác quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT. Ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán và các ngân hàng khác có trách nhiệm chia sẻ dữ liệu, cung cấp thông tin liên quan đến giao dịch trong lĩnh vực thuế, số liệu giao dịch thương mại điện tử.

Hương Quỳnh