Quy định mới về thuế GTGT tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh

Nghị định 181/2025/NĐ-CP với nhiều quy định mới tác động đến doanh nghiệp

Thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT

Một trong những điểm mới đáng chú ý là việc bổ sung doanh nghiệp chế xuất vào đối tượng nộp thuế GTGT khi thực hiện các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế. Trước đây, Thông tư số 219/2013/TT-BTC chỉ quy định chi nhánh của doanh nghiệp chế xuất được thành lập để hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa tại Việt Nam là đối tượng nộp thuế. Sự thay đổi này cho thấy sự mở rộng phạm vi chịu thuế nhằm quản lý chặt chẽ hơn các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp chế xuất ngoài hoạt động sản xuất xuất khẩu chính.

Luật Thuế GTGT mới vẫn duy trì 26 nhóm hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, nhưng đã thu hẹp đáng kể bằng cách chuyển 12 loại hàng hóa, dịch vụ từ đối tượng không chịu thuế sang chịu thuế GTGT. Các thay đổi chi tiết bao gồm:

Sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản đã bỏ quy định doanh nghiệp, hợp tác xã mua sản phẩm chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác thì không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT nhưng được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Nghị định số 181/2025/NĐ-CP cũng quy định chi tiết các hình thức sơ chế thông thường và trách nhiệm xác định của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong trường hợp không xác định được.

Đối với dịch vụ tài chính, ngân hàng, kinh doanh chứng khoán, thương mại, phạm vi không chịu thuế GTGT đối với kinh doanh chứng khoán đã được thu hẹp. Nghị định bổ sung "bán chứng chỉ tiền gửi giữa người nộp thuế không phải là tổ chức tín dụng" vào đối tượng không chịu thuế GTGT.

Về hoạt động duy tu, sửa chữa các công trình công cộng, nghị định quy định rõ các đối tượng và nguồn vốn sử dụng. Cụ thể, nếu vốn đóng góp của nhân dân hoặc vốn viện trợ nhân đạo chiếm từ 50% tổng số vốn sử dụng cho công trình trở lên thì công trình không chịu thuế. Nếu dưới 50% thì toàn bộ giá trị công trình chịu thuế GTGT.

Hoạt động dạy học, dạy nghề, bổ sung quy định rõ các khoản thu hộ, chi hộ thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, trong khi hàng hóa, dịch vụ do các tổ chức, cá nhân cung cấp cho các cơ sở dạy học, dạy nghề phải chịu thuế GTGT.

Hoạt động xuất bản, báo, tạp chí, sách phục vụ thông tin đối ngoại được quy định rõ thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, kèm theo yêu cầu về hồ sơ xác nhận nhập khẩu.

Hoạt động vận chuyển hành khách, chỉ rõ vận chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt, tàu điện, phương tiện thủy nội địa thực hiện nội tỉnh, trong đô thị và các tuyến lân cận ngoại tỉnh có các điểm dừng đón, trả khách thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT.

Hàng hóa viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại, quy định chi tiết đối với hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa, dịch vụ mua trong nước để viện trợ, yêu cầu văn bản xác nhận từ các cơ quan, đơn vị nhận viện trợ.

Về hoạt động chuyển giao công nghệ, chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ, sản phẩm phần mềm, dịch vụ phần mềm: Bổ sung yêu cầu về hồ sơ, thủ tục đối với chuyển nhượng quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng, đòi hỏi quyết định cấp văn bằng bảo hộ hoặc bằng bảo hộ giống cây trồng và hợp đồng chuyển nhượng.

Sản phẩm tài nguyên, khoáng sản, sản phẩm xuất khẩu là tài nguyên, khoáng sản khai thác chưa chế biến hoặc đã chế biến theo định hướng không khuyến khích xuất khẩu sẽ không chịu thuế GTGT. Đồng thời, có cơ chế điều chỉnh danh mục sản phẩm này để phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội.

Điều chỉnh giá tính thuế

Nghị định 181/2025/NĐ-CP cũng đưa ra nhiều quy định mới về giá tính thuế, cụ thể đối với hàng hóa nhập khẩu: Quy định rõ giá tính thuế GTGT khi hàng hóa được miễn hoặc giảm thuế nhập khẩu và trường hợp thay đổi mục đích sử dụng dẫn đến phát sinh thuế nhập khẩu bổ sung.

Hàng hóa, dịch vụ dùng để trao đổi, tiêu dùng nội bộ, biếu, tặng, cho và khuyến mại: Giá tính thuế là giá của hàng hóa, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương. Đặc biệt, làm rõ các trường hợp không coi là tiêu dùng nội bộ như xuất kho nội bộ, vật tư, bán thành phẩm để tiếp tục sản xuất kinh doanh hoặc tài sản điều chuyển nội bộ. Đối với các hình thức khuyến mại có tính may rủi hoặc chương trình khách hàng thường xuyên, giá tính thuế không bao gồm giá trị giải thưởng hoặc thẻ, phiếu ghi nhận.

Hoạt động kinh doanh bất động sản, quy định cụ thể giá đất được trừ trong nhiều trường hợp nhận chuyển nhượng, góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Trường hợp không xác định được tiền sử dụng đất hoặc tiền thuê đất nộp ngân sách nhà nước, giá tính thuế GTGT là giá chuyển nhượng chưa có thuế GTGT.

Dịch vụ viễn thông quốc tế giá tính thuế là giá cung cấp dịch vụ chưa có thuế GTGT; nếu có phí kết nối với mạng nước ngoài, khoản phí này được trừ nếu tách riêng được. Nếu không tách được, giá tính thuế là toàn bộ giá trị hợp đồng.

Dịch vụ của nhà thầu nước ngoài: Các quy định cơ bản kế thừa Thông tư số 103/2014/TT-BTC và Thông tư số 69/2025/TT-BTC đã bãi bỏ các điều liên quan đến thuế GTGT tại thông tư cũ.

Các trường hợp được hoàn thuế GTGT

Hoàn thuế đối với xuất khẩu Nghị định quy định rõ đối tượng được hoàn thuế trong trường hợp ủy thác xuất khẩu, gia công chuyển tiếp và hàng hóa xuất khẩu để thực hiện công trình xây dựng ở nước ngoài. Quy định cụ thể cho hàng hóa nhập khẩu sau đó xuất khẩu sang nước khác.

Về hoàn thuế đối với đầu tư, trường hợp chủ dự án đầu tư thành lập tổ chức kinh tế mới hoặc giao cho Ban Quản lý dự án, chi nhánh thực hiện, các đơn vị này được khấu trừ và hoàn thuế GTGT nếu số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên sau khi bù trừ. Đồng thời, quy định việc bàn giao số thuế GTGT chưa khấu trừ hết khi dự án hoàn thành.

Hoàn thuế đối với sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ chịu thuế suất 5%, Nghị định đã bổ sung trường hợp hoàn thuế cho các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ chịu thuế suất 5% nếu số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên sau khi bù trừ.

Đối với các trường hợp khác, doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp khấu trừ được hoàn thuế khi giải thể, phá sản nếu có số thuế nộp thừa hoặc chưa được khấu trừ hết. Quy định về việc kế thừa số thuế GTGT nộp thừa hoặc chưa khấu trừ hết khi chi nhánh giải thể hoặc tổ hợp tác chuyển đổi thành hợp tác xã.

Về điều kiện để được hoàn thuế GTGT, Nghị định quy định rõ người bán phải kê khai và nộp thuế GTGT đối với hóa đơn đã xuất cho cơ sở kinh doanh đề nghị hoàn thuế. Hệ thống công nghệ thông tin sẽ tự động xác định điều kiện này. Trường hợp người bán chưa nộp đủ hồ sơ khai thuế hoặc còn nợ thuế GTGT, cơ sở kinh doanh sẽ không được hoàn thuế đối với các hóa đơn tương ứng. Cơ sở kinh doanh phải tuân thủ các quy định về khai thuế và lập hồ sơ hoàn thuế để cơ quan thuế tiến hành phân loại và giải quyết.

Những nội dung mới này thể hiện nỗ lực của Chính phủ trong việc cải cách chính sách thuế, tạo môi trường pháp lý minh bạch, rõ ràng hơn, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Các doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo tuân thủ và tối ưu hóa lợi ích từ các quy định mới này.