Người bán nước ngoài trên sàn sẽ phải định danh, kê khai thuế như trong nước

Các nền tảng TMĐT trung gian sẽ phải có trách nhiệm xác minh, lưu trữ thông tin người bán và phối hợp với cơ quan chức năng khi cần thiết. Đồ họa: TT

Thưa ông, Dự thảo Luật TMĐT có những điểm mới nào đáng chú ý so với các quy định hiện hành?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Một trong những điểm đáng chú ý nhất của Dự thảo Luật TMĐT là quy định cụ thể hơn đối với hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua nền tảng TMĐT.

Dự thảo Luật TMĐT yêu cầu người bán nước ngoài, kể cả khi không có mặt tại Việt Nam cũng phải cung cấp thông tin định danh đầy đủ, tuân thủ nghĩa vụ thuế và công bố minh bạch thông tin sản phẩm. Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh), Viện trưởng Viện Nghiên cứu pháp luật và Văn hoá doanh nghiệp

Theo đó, mọi hoạt động xuất, nhập khẩu đều phải tuân thủ các quy định hiện hành về ngoại thương, hải quan, thuế và các quy định chuyên ngành. Điều này là cần thiết trong bối cảnh TMĐT phát triển mạnh mẽ và ngày càng khó kiểm soát, đặc biệt là với các mô hình TMĐT xuyên biên giới.

Những thách thức đặt ra với công tác quản lý TMĐT trong bối cảnh hiện nay là gì, thưa ông?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Hiện nay, TMĐT phát triển rất nhanh với sự đa dạng về mô hình hoạt động và chủ thể tham gia, đặc biệt là hoạt động TMĐT trên mạng xã hội và xuyên biên giới. Điều này khiến các hành vi vi phạm như: buôn bán hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc ngày càng tinh vi, khó kiểm soát. Thêm vào đó là khó khăn trong việc định danh, xác minh danh tính người bán, nhất là người bán từ nước ngoài.

Cụ thể những hành vi vi phạm nào thường xuyên xảy ra trong môi trường TMĐT, thưa ông?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Báo cáo của lực lượng quản lý thị trường cho thấy, năm 2024 và nửa đầu năm 2025 là cao điểm về kiểm tra, xử lý vi phạm trong TMĐT. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã yêu cầu các sàn TMĐT gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm vi phạm và xử lý hơn 11.000 gian hàng có dấu hiệu sai phạm.

Các vi phạm trong lĩnh vực TMĐT chủ yếu gồm: không thông báo website bán hàng với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền; sử dụng biểu tượng TMĐT khi chưa được xác nhận; không công bố đầy đủ thông tin chủ sở hữu; kinh doanh hàng không rõ nguồn gốc, hàng lậu; thực hiện khuyến mại không đúng quy định và không đăng ký kinh doanh khi có nghĩa vụ.

Thưa ông, vấn đề định danh người bán đang được đề cập đến nhiều trong Dự thảo Luật TMĐT. Xin ông lý giải vì sao đây là vấn đề then chốt?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Vấn đề lớn nhất hiện nay là thiếu cơ chế bắt buộc định danh và xác thực điện tử người bán. Điều này khiến các cơ quan chức năng rất khó truy vết khi phát hiện hành vi vi phạm.

Ví dụ, nếu người bán hoạt động trên nhiều sàn cùng lúc, không có thông tin định danh rõ ràng thì không thể xác minh ai là chủ thể thực sự đứng sau hoạt động đó. Từ đó, kéo theo các nguy cơ gian lận, trốn thuế và ảnh hưởng lớn đến quyền lợi người tiêu dùng.

Dự thảo Luật TMĐT đề xuất những giải pháp gì để khắc phục tình trạng này, đặc biệt với người bán nước ngoài, thưa ông?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Dự thảo Luật TMĐT yêu cầu người bán nước ngoài, kể cả khi không có mặt tại Việt Nam cũng phải cung cấp thông tin định danh đầy đủ, tuân thủ nghĩa vụ thuế và công bố minh bạch thông tin sản phẩm.

Đồng thời, các nền tảng TMĐT trung gian phải có trách nhiệm xác minh, lưu trữ thông tin người bán và phối hợp với cơ quan chức năng khi cần thiết.

Theo quan điểm cá nhân ông, việc áp dụng quy định này có thể tạo ra rào cản cho hoạt động kinh doanh quốc tế không?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Dự thảo Luật TMĐT không nhằm gây khó dễ mà là để tạo sân chơi công bằng giữa người bán trong nước và quốc tế. Khi tất cả cùng phải tuân thủ quy định về thuế, minh bạch thông tin và chất lượng sản phẩm, thì sẽ giảm thiểu rủi ro và bảo vệ người tiêu dùng tốt hơn. Đây là thông lệ mà nhiều quốc gia cũng đang áp dụng với TMĐT xuyên biên giới.

Dự thảo cũng đề cập đến việc phân loại các nền tảng TMĐT, ông có thể chia sẻ cụ thể hơn?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Dự thảo Luật TMĐT phân loại rõ bốn loại nền tảng TMĐT: Nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp; Nền tảng TMĐT trung gian; Mạng xã hội có hoạt động TMĐT; Nền tảng tích hợp đa dịch vụ (bao gồm vận chuyển, thanh toán, đặt xe, giao đồ ăn…).

Ngoài ra, Dự thảo Luật cũng đưa các hình thức mới như livestream bán hàng, chốt đơn qua nhóm kín, đặt hàng trực tuyến vào khung pháp lý chính thức. Điều này giúp mở rộng phạm vi điều chỉnh và quản lý phù hợp với thực tiễn.

Ông đánh giá thế nào về tác động của các quy định mới trong Dự thảo Luật TMĐT đối với người tiêu dùng?

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường: Người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhiều từ các quy định mới: thông tin rõ ràng hơn, dễ kiểm tra nguồn gốc hàng hóa và khi có tranh chấp sẽ có cơ sở pháp lý rõ ràng để được bảo vệ. Việc siết chặt định danh người bán giúp loại bỏ những gian thương nấp sau lớp vỏ ẩn danh trên mạng, từ đó tạo môi trường TMĐT minh bạch và an toàn hơn.

Hiện Dự thảo vẫn đang được lấy ý kiến rộng rãi từ các bên liên quan. Vấn đề cần lưu ý là đảm bảo hài hòa giữa quản lý và tạo điều kiện phát triển. Không nên đặt ra yêu cầu quá cao khiến doanh nghiệp khó vận hành, nhưng cũng không được buông lỏng khiến thị trường bị lợi dụng. Luật cần linh hoạt để đáp ứng thực tiễn lĩnh vực TMĐT đang thay đổi từng ngày.

Xin trân trọng cảm ơn ông!