Doanh nghiệp tôm Việt cần lưu ý gì khi mở rộng xuất khẩu sang Trung Quốc?

Doanh nghiệp chế biến tôm xuất khẩu đang tăng tốc sản xuất. Ảnh: DN cung cấp

Thị trường xuất khẩu số 1

Theo bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm của VASEP, với kim ngạch đạt 389 triệu USD (tăng 103%) trong 4 tháng đầu năm nay, Trung Quốc & Hồng Kông là thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất của Việt Nam (chiếm gần 30% tổng xuất khẩu tôm của Việt Nam).

Mức tăng trưởng 3 con số tại thị trường này là nhờ doanh số bán tôm hùm của Việt Nam sang Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng ấn tượng.

Mới đây, Trung Quốc đã công bố Hướng dẫn phát triển thực phẩm và dinh dưỡng giai đoạn 2025 – 2030, nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng khẩu phần ăn thông qua tiêu thụ thực phẩm giàu protein; đề xuất các chính sách nhằm tăng tiêu dùng cá và thủy sản.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh Mỹ tiếp tục gia tăng thuế đối ứng với Trung Quốc trên nhiều nhóm hàng hóa chủ lực, Trung Quốc đang đứng trước sức ép phải tái định hướng xuất khẩu (XK) và kích cầu tiêu dùng nội địa. Điều này có thể tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực cho ngành thực phẩm trong nước, trong đó có nhu cầu thủy sản như tôm – một loại thực phẩm giàu protein đang được Chính phủ Trung Quốc khuyến khích tiêu dùng.

Theo phân tích của VASEP, khi bị hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ, các nhà chế biến Trung Quốc sẽ phải tập trung nhiều hơn vào tiêu thụ nội địa hoặc tái xuất sang các thị trường ngoài Mỹ, khiến nhu cầu nguyên liệu đầu vào ổn định, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng như tôm Việt Nam, có cơ hội tăng trưởng tốt hơn.

So với Ecuador và Ấn Độ, (hai nước XK tôm hàng đầu vào Trung Quốc), Việt Nam có lợi thế về địa lý, chi phí vận chuyển, quan hệ thương mại ổn định và độ tin cậy cao về chất lượng, có thể tận dụng thời điểm này để mở rộng thị phần tại Trung Quốc.

Đáp ứng các yêu cầu khắt khe

Mặc dù có những lợi thế như trên, song các chuyên gia khuyến nghị, các doanh nghiệp cần lưu ý các rủi ro về biến động tỷ giá đồng NDT, các biện pháp kiểm soát kỹ thuật nhập khẩu nghiêm ngặt hơn, hoặc thiên hướng ưu tiên tiêu dùng hàng nội địa của Trung Quốc trong giai đoạn kinh tế khó khăn.

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng là một nhà sản xuất tôm lớn, khi bị hạn chế XK đi Mỹ, sẽ chuyển hướng đẩy mạnh XK vào các thị trường khác, làm gia tăng áp lực cạnh tranh với tôm Việt Nam.

Để tận dụng tốt thời cơ từ biến động thương mại Mỹ - Trung và chính sách thực phẩm mới của Trung Quốc, doanh nghiệp tôm Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác với các kênh phân phối nội địa (chợ đầu mối, chuỗi siêu thị, sàn thương mại điện tử như JD, Hema...) nhằm tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng Trung Quốc.

Đa dạng hóa phân khúc sản phẩm, từ tôm cỡ trung bình đến tôm giá trị cao như tôm hùm, tôm sú tươi sống, tùy theo khu vực tiêu thụ.

Doanh nghiệp cũng cần lưu ý các biện pháp kiểm soát để đáp ứng nghiêm ngặt yêu cầu về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn xuất xứ, nhằm duy trì độ tin cậy trong thương mại chính ngạch.

Song song đó, doanh nghiệp cần tận dụng các hiệp định thương mại như RCEP, ACFTA để giảm chi phí nhập khẩu và tăng lợi thế cạnh tranh trước các nước đối thủ.