Cải cách, số hóa và tháo gỡ rào cản khi thực hiện thủ tục hành chính về hải quan

Xác định rõ mục tiêu

Ngày 30/4/2025, Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị đã khẳng định “Công tác xây dựng và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; là một nhiệm vụ trọng tâm của tiến trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Với tinh thần đó, phát biểu tại Hội nghị trực tuyến chuyên đề về xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để triển khai các nghị quyết của Bộ Chính trị và thực hiện mô hình Hải quan số diễn ra ngày 1/10/2025, Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ cho rằng, việc rà soát, xây dựng và hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan có vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý nhà nước, là một trong ba đột phá chiến lược được khẳng định trong nhiều chủ trương, chính sách của Đảng.

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan khu vực XVI. Ảnh: Thái Bình

Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hải quan nhằm hướng đến mục tiêu xoá bỏ các rào cản tiếp cận thị trường đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp. Đồng thời làm minh bạch hoá, số hoá, thông minh hoá, tự động hoá, áp dụng triệt để trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong thực hiện các quy trình, thủ tục hành chính...

Theo đó, 4 Nghị quyết “Bộ tứ trụ cột” của Bộ Chính trị đều đề cập đến quan điểm, mục tiêu xây dựng thể chế, trong đó có nhiều nội dung cần nghiên cứu kỹ để liên tục triển khai thực hiện trong quá trình hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan đảm bảo định hướng đổi mới tư duy về xây dựng nhà nước pháp quyền, tổ chức thực thi pháp luật cũng như huy động, phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân làm động lực chiến lược cho nền kinh tế - xã hội đất nước.

Căn cứ quan điểm đó, Cục Hải quan đã quán triệt sâu rộng nội dung 4 Nghị quyết nêu trên đến cán bộ, công chức trong toàn Ngành. Đồng thời, tổ chức rà soát, đánh giá các nội dung liên quan tới quản lý nhà nước về hải quan với mục tiêu xây dựng được bức tranh tổng thể về hệ thống pháp luật hải quan và pháp luật có liên quan đến công tác hải quan để sửa đổi, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật nhằm chuyển hóa các Nghị quyết trên thành hành động trong mọi lĩnh vực hoạt động nghiệp vụ của cơ quan Hải quan.

Từ những hành động cụ thể chỉ rõ, trong những năm qua, ngành Hải quan đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, sáng tạo trong công tác xây dựng và hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật hải quan và đã đạt được một số kết quả rất đáng ghi nhận. Trong đó, cơ quan Hải quan đã xây dựng được hệ thống văn bản pháp luật hải quan tương đối đầy đủ, minh bạch, thủ tục hải quan đơn giản, hài hòa đạt chuẩn mực quốc tế.

Đồng thời, việc rà soát xác định văn bản cần sửa đổi, bổ sung để đưa vào chương trình công tác trọng tâm của ngành Hải quan được tiến hành hàng năm và công tác xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật hải quan luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu.

Đáng chú ý, ngay khi chuẩn bị thay đổi bộ máy tổ chức mới đến nay, Cục Hải quan đã chủ động rà soát tổng thể danh mục các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan và lấy ý kiến các đơn vị thuộc Cục. Từ tháng 5/2025, Cục Hải quan đã rà soát tổng thể văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan với mục tiêu triển khai thực hiện theo đúng định hướng của Nghị quyết 18-NQ/QH ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của Hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thực hiện 4 Nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị; tích cực xây dựng mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh.

Phát huy tinh thần chủ động

Nêu rõ nhiệm vụ thời gian tới, Cục trưởng Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh, việc rà soát, sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật trong lĩnh vực Hải quan để thực hiện các Nghị quyết chiến lược và mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Ngành. Kết quả thời gian qua của toàn Ngành đã thể hiện quyết tâm chính trị cao, xác định tầm quan trọng, cấp thiết của việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật để đáp ứng các Nghị quyết của Bộ Chính trị, của Quốc hội và thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 nhằm xây dựng thành công Hải quan số.

Công chức Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 hướng dẫn doanh nghiệp tra cứu thông tin trên hệ thống. Ảnh: T.H

Do đó, theo Cục trưởng Cục Hải quan, thời gian tới, ngành Hải quan sẽ tiếp tục tập trung triển khai, thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ. Thực hiện tuyên truyền sâu rộng hơn nữa cho cán bộ, công chức (đặc biệt các công chức làm công tác tham mưu, xây dựng chính sách) về nội dung 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị.

Đồng thời, tiếp tục tập trung thực hiện rà soát các chính sách, pháp luật trong văn bản quy phạm pháp luật hải quan và văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để kịp thời đề xuất, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc và điểm nghẽn về pháp luật theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị; khẩn trương xác định nội dung cần quy định để đảm bảo cơ sở pháp lý thực hiện Hải quan số, Hải quan thông minh.

Ngoài ra, Cục Hải quan sẽ khẩn trương rà soát, soạn thảo và hoàn thành đúng tiến độ trong năm 2025 đối với các văn bản quy phạm pháp luật phải sửa đổi, bổ sung để thực thi Phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính đã được Bộ trưởng Bộ Tài chính phê duyệt tại Quyết định số 2421/QĐ-BTC ngày 9/7/2025.

Đối với các văn bản quy phạm pháp luật nằm trong phương án Phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính đã được phê duyệt tại Quyết định số 1848/QĐ-TTg ngày 27/8/2025, Cục Hải quan cũng sẽ khẩn trương nghiên cứu, soạn thảo bảo đảm đúng tiến độ theo phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, cơ quan Hải quan các cấp phát huy tinh thần chủ động, tích cực tham gia vào dự thảo văn bản quy phạm pháp luật khi được gửi lấy ý kiến để hạn chế vướng mắc phát sinh khi văn bản ban hành có hiệu lực.

Đặc biệt, cơ quan Hải quan xác định hoàn thành việc đơn giản hóa thủ tục hải quan, thực hiện cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật, cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh theo đúng yêu cầu tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị.