Ngành Hải quan góp phần vì một cộng đồng không ma túy

Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan) Đặng Văn Đức.

Trước tiên, ông có thể đánh giá về tình hình tội phạm ma túy trong địa bàn quản lý của lực lượng Hải quan hiện nay?

Thời gian qua, đặc biệt là trong những năm gần đây, tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn hoạt động hải quan diễn biến ngày càng phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn mới, tinh vi, manh động và có yếu tố xuyên quốc gia. Đáng chú ý, các tuyến đường trọng điểm như đường bộ, đường hàng không và tuyến chuyển phát nhanh đang bị các đối tượng lợi dụng ngày càng nhiều để vận chuyển, trung chuyển, thậm chí sản xuất trái phép chất ma túy.

Trên tuyến đường bộ, các loại ma túy bị phát hiện, bắt giữ chủ yếu gồm heroin, ketamin, ma túy tổng hợp dạng viên (MDMA), cần sa và các chất hướng thần khác. Phương thức thường gặp là các đối tượng lợi dụng việc nhập khẩu tiền chất dưới danh nghĩa nguyên liệu sản xuất hóa chất, mỹ phẩm, sau đó chuyển vào khu vực hẻo lánh để điều chế, sản xuất ma túy ngay trong nội địa, rồi tiêu thụ trong nước hoặc vận chuyển đi nước thứ ba. Các địa bàn trọng điểm về vận chuyển và sản xuất ma túy hiện nay có thể kể đến như Quảng Trị, Khánh Hòa, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Hà Nam Ninh, Điện Biên…

Một thủ đoạn phổ biến khác là lợi dụng xe khách tuyến Lào – Việt Nam, nhập cảnh qua các cửa khẩu đường bộ như Lao Bảo (Quảng Trị), Cha Lo (Quảng Bình). Ma túy thường được cất giấu tinh vi trong các thùng carton, hộc ghế, hộc để đồ hoặc lẫn trong hàng hóa đi kèm, thậm chí nhét vào hành lý, tư trang của hành khách trên các tuyến vận tải hành khách quốc tế (Thái Lan – Lào – Việt Nam). Một số trường hợp, ma túy còn được giấu trong cabin, gầm xe, nắp ca pô hoặc container chứa hàng hóa quá cảnh.

Trên tuyến hàng không và chuyển phát nhanh, các cảng hàng không quốc tế như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng tiếp tục là điểm trung chuyển ma túy từ châu Âu, châu Mỹ vào Việt Nam, hoặc từ Việt Nam ra nước ngoài như Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)… Ma túy thường được giấu trong hàng quà biếu, thực phẩm, linh kiện điện tử, khai báo là quà tặng phi mậu dịch. Một số đối tượng còn giấu trong người, hành lý cá nhân, thậm chí vùng kín để qua mắt lực lượng chức năng.

Thủ đoạn phổ biến là gửi kèm ma túy trong hàng quà biếu, thực phẩm, linh kiện điện tử thông qua các công ty chuyển phát nhanh, khai báo dưới dạng quà tặng, phi mậu dịch. Chủng loại ma túy chủ yếu là MDMA, cocaine, ketamin, cần sa, chất gây nghiện và hướng thần. Đặc biệt, cần sa được ép thành bánh, hút chân không, rồi phủ thực phẩm có mùi nồng như mắm tôm, tỏi… để đánh lừa chó nghiệp vụ. Ngoài ra, vẫn xuất hiện hiện tượng hành khách cất giấu ma túy trong người, hành lý, với thủ đoạn nhét trong nội y, vùng kín – tuy không mới nhưng rất khó phát hiện.

Đáng chú ý, xu hướng mới đáng báo động hiện nay là hoạt động sản xuất trái phép ma túy tổng hợp ngay trong nội địa Việt Nam. Không chỉ nhập khẩu và vận chuyển ma túy từ nước ngoài vào như trước, nhiều tổ chức tội phạm đã chuyển hẳn sang đầu tư cơ sở sản xuất ma túy tại chỗ, với quy mô công nghiệp và thiết bị hiện đại. Một vụ việc điển hình là chuyên án triệt phá xưởng sản xuất ketamin tại Nha Trang, Khánh Hòa vào tháng 3/2025, với tang vật lên tới 1,4 tấn ketamin thành phẩm, hàng chục tấn tiền chất và hệ thống máy móc chuyên dụng. Đường dây này do các đối tượng người nước ngoài cầm đầu, núp bóng doanh nghiệp nuôi cá cảnh, xây dựng xưởng sản xuất ma túy tại khu vực nghĩa trang hẻo lánh với đầy đủ điện ba pha, máy ly tâm, xử lý mùi…

Song song với đó, một xu hướng khác mới cần lưu tâm đến là việc tội phạm ma túy tìm cách xuất khẩu ma túy từ Việt Nam ra nước ngoài, điển hình là Úc, Đài Loan (Trung Quốc) và nhiều quốc gia khác. Lực lượng Hải quan đã phát hiện, bắt giữ nhiều vụ xuất khẩu ma túy ngụy trang trong bánh kẹo, thực phẩm, mỹ phẩm…, qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, đường biển.

Qua phối hợp điều tra, nhiều lô ma túy bị bắt giữ khi đang xuất khẩu đi một số nước như Úc, Đài Loan (Trung Quốc)… có dấu hiệu được sản xuất ngay trong nội địa Việt Nam, không còn là hàng quá cảnh như trước. Điều này cho thấy nguy cơ Việt Nam bị lợi dụng làm mắt xích trong chuỗi sản xuất – cung ứng ma túy toàn cầu, đặt ra yêu cầu rất cấp thiết trong công tác kiểm soát chặt chẽ các khâu, nhất là kiểm soát tiền chất.

Hải quan cửa khẩu quốc tế Nam Giang (Chi cục Hải quan khu vực XII) phối hợp với Bộ đội Biên phòng và các đơn vị liên quan trên địa bàn tỉnh Quảng Nam bắt giữ vụ vận chuyển 38 bánh heroin tháng 5/2025.

Trước thực trạng trên, ngành Hải quan đã có những giải pháp đấu tranh như thế nào, thưa ông?

Trước diễn biến phức tạp của tội phạm ma túy trong địa bàn hoạt động hải quan, đơn vị đã tham mưu lãnh đạo Cục Hải quan chỉ đạo và tổ chức triển khai nhiệm vụ phòng, chống ma túy (PCMT) trong toàn Ngành đảm bảo tính hệ thống, thống nhất, đồng bộ và hiệu quả.

Quá trình thực hiện, luôn có sự chỉ đạo quyết liệt, sâu sát của lãnh đạo Cục Hải quan và các đơn vị nhằm nghiêm túc áp dụng, triển khai các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát ma túy và tiền chất ma túy tại tất cả các khâu, các tuyến và các địa bàn trọng điểm trên cơ sở bám sát kết luận, chỉ đạo của lãnh đạo các cấp.

Song song đó, ngành Hải quan tích cực tham gia tổ chức thực hiện các chương trình, yêu cầu, nội dung chỉ đạo của Ủy ban quốc gia phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm với tư cách là thành viên. Tham gia ý kiến các văn bản có nội dung liên quan đến công tác đấu tranh PCMT của các bộ, ban, ngành theo lĩnh vực, địa bàn quản lý.

Đặc biệt, trước xu hướng các đối tượng lợi dụng chính sách thương mại tự do để buôn bán, sản xuất ma túy, Cục Hải quan đã ban hành nhiều chuyên đề, kế hoạch tăng cường kiểm soát ma túy, tiền chất; thường xuyên phát đi các cảnh báo nghiệp vụ, cập nhật phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm ma túy trong tình hình mới cũng như các tuyến đường, địa bàn trọng điểm dễ bị các đối tượng lợi dụng để buôn bán, vận chuyển ma túy.

Bên cạnh đó, ngành Hải quan tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các lực lượng chức năng trong nước và đẩy mạnh công tác hợp tác quốc tế để đấu tranh có hiệu quả với tội phạm ma túy.

Cập nhật từ ngày 15/12/2024 đến ngày 15/5/2025, lực lượng Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy bắt giữ 76 vụ, 83 đối tượng, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 31 vụ. Tổng số tang vật thu giữ là khoảng 1,9 tấn ma tuý các loại, như: 73,4 kg cần sa; 32,2 kg heroin;1,8 kg cocain; 1.422 kg ketamine; 263 kg ma túy tổng hợp… tăng 85% so với lượng tang vật thu giữ trong 6 tháng đầu năm 2024.

Trong tháng cao điểm phòng, chống ma túy năm 2025, ngành Hải quan đặt ra những mục tiêu, giải pháp như thế nào để góp phần ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi tội phạm ma túy ở Việt Nam, thưa ông?

Ngành Hải quan xác định cuộc chiến với ma túy là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, lâu dài.

Đặc biệt, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long tại Công văn số 4685/VPCP-KGVX ngày 27/5/2025 về việc triển khai Tháng hành động phòng, chống ma túy năm 2025 (từ ngày 1 đến ngày 30/6/2025) với chủ đề “Chung một quyết tâm - Vì cộng đồng không ma túy”, Cục Hải quan tiếp tục chỉ đạo các đơn vị thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp với mục tiêp góp phần vì một cộng đồng không ma túy. Trong đó trọng tâm gồm:

Đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại của ma túy và các quy định pháp luật đến cán bộ, công chức, doanh nghiệp XNK và cộng đồng dân cư tại khu vực cửa khẩu, biên giới và ngư dân trên các vùng biển trọng điểm; đặc biệt tập trung tại các khu vực, địa bàn phức tạp, có nguy cơ cao về tội phạm ma túy.

Tổ chức triển khai hiệu quả các biện pháp nghiệp vụ, nắm vững địa bàn, làm tốt công tác thu thập, phân tích thông tin, công tác điều tra cơ bản, có liên quan đến hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép chất ma tuý, các hoạt động bất hợp pháp liên quan đến ma túy, tiền chất trong địa bàn hoạt động của hải quan nhằm kiểm soát chặt chẽ tình trạng tội phạm ma túy lợi dụng việc xuất - nhập khẩu tiền chất để sản xuất ma túy trong nội địa.

Đồng thời, chú trọng nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa cơ quan Hải quan với các lực lượng chuyên trách (Công an, Bộ đội biên phòng và Cảnh sát biển), nòng cốt là lực lượng Công an trong công tác phòng, chống tội phạm ma túy để chủ động phát hiện, đấu tranh, triển khai đồng bộ các biện pháp, lấy phòng ngừa là chính, chủ động nắm và kiểm soát tình hình để đấu tranh ngăn chặn ma túy từ sớm, từ xa, từ cơ sở, tập trung là khu vực biên giới, cửa khẩu đường bộ, trên biển, trên tuyến hàng không nhằm kiểm soát, giải quyết tổng thể, giảm cung, giảm cầu và giảm tác hại của ma túy.

Xin cảm ơn ông!