Xuất khẩu tôm sang Trung Quốc tăng trưởng bứt tốc

Tôm hùm xuất khẩu sang Trung Quốc tăng trưởng cao. Ảnh: N.H

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, tính đến ngày 15/8/2025, xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Trung Quốc và Hong Kong đạt gần 767 triệu USD, tăng tới 76% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm gần 29% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của cả nước.

Theo đánh giá của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đây là thị trường có tốc độ tăng trưởng tốt nhất của tôm Việt Nam trong năm nay. Riêng trong nửa đầu tháng 8, giá trị xuất khẩu đạt gần 57 triệu USD, chiếm gần 30% tổng xuất khẩu tôm của cả nước.

Trong cơ cấu sản phẩm, nhóm tôm khác (bao gồm tôm hùm, tôm rảo…) chiếm tỷ trọng áp đảo và ghi nhận tăng trưởng 3 con số, đặc biệt với các sản phẩm sống, tươi và đông lạnh. Điều này phản ánh rõ nhu cầu tiêu dùng mạnh đối với các dòng cao cấp như tôm hùm sống.

Tôm sú xuất khẩu sang Trung Quốc cũng tăng trưởng 2 con số trong khi tôm chân trắng ghi nhận giảm. Tuy nhiên, riêng mảng tôm chân trắng chế biến lại tăng, cho thấy thị hiếu tiêu dùng đang dịch chuyển dần sang các sản phẩm tiện lợi, chế biến sẵn.

Trong số các doanh nghiệp xuất khẩu tôm sang Trung Quốc, Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ - Sản xuất Phát Lợi tiếp tục dẫn đầu, chiếm tỷ trọng 19% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc, duy trì vị trí số một từ năm 2024.

Mặc dù tôm xuất khẩu sang Trung Quốc tăng trưởng mạnh nhưng lại đang đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ một số thị trường khác.

Theo phân tích của bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm của VASEP, tại thị trường Trung Quốc, Ecuador hiện nắm giữ ưu thế vượt trội nhờ nguồn cung dồi dào, giá thành cạnh tranh và sản phẩm phù hợp thị hiếu, đặc biệt ở dòng tôm nguyên đầu đông lạnh. Ấn Độ là nhà cung cấp lớn thứ hai nhưng đang mất dần thị phần, do gặp khó về kiểm soát chất lượng và chi phí, đồng thời bị phân tán nguồn cung khi phải đáp ứng nhiều thị trường cùng lúc.

Trong bối cảnh đó, tôm Việt Nam nổi lên như một lựa chọn bổ sung ở phân khúc cao cấp. Nếu như Ecuador và Ấn Độ chiếm ưu thế về giá và sản lượng, thì Việt Nam lại được ưa chuộng ở các sản phẩm chất lượng cao, tôm sú size lớn, tôm hùm sống và các sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng.

Doanh nghiệp Việt Nam đứng đầu về chế biến sâu mặt hàng tôm XK. Ảnh: T.H

Theo bà Kim Thu, lợi thế trên giúp tôm Việt Nam tránh được cạnh tranh trực diện với Ecuador ở phân khúc phổ thông và mở ra cơ hội khai thác thị trường ngách nhiều tiềm năng tại Trung Quốc, nơi nhu cầu cao cấp hóa đang ngày càng rõ rệt.

Trong ngắn hạn, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc được dự báo tiếp tục tăng trưởng, nhất là vào các dịp lễ lớn như Trung thu, Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán, khi nhu cầu quà biếu và tiêu thụ hải sản tăng mạnh. Các dòng sản phẩm tôm hùm sống, tôm sú cỡ lớn và tôm chân trắng chế biến sâu sẽ giữ vai trò chủ lực.

Về trung hạn, sản lượng nuôi trong nước của Trung Quốc ngày càng lớn sẽ gây sức ép lên nhập khẩu, đồng thời cạnh tranh từ Ecuador và Ấn Độ vẫn duy trì gay gắt.

Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp Việt Nam cần kiên định chiến lược tập trung vào chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm và khai thác phân khúc cao cấp.

Đồng thời, việc tuân thủ chặt chẽ các quy định về kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, bao bì nhãn mác là yếu tố then chốt để đảm bảo sự hiện diện bền vững tại thị trường này.

VASEP dự báo năm 2025, kim ngạch xuất khẩu tôm có thể đạt 3,6 - 3,8 tỷ USD trong kịch bản doanh nghiệp tiếp tục khai thác tốt thị trường châu Á, EU, các nước CPTPP và đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng sang Nhật Bản.

Dù vậy, VASEP cũng cho rằng, tốc độ tăng trưởng có thể chậm lại trong nửa cuối năm nếu Mỹ tiếp tục giảm nhập khẩu từ Việt Nam do tác động của thuế đối ứng và các biện pháp phòng vệ thương mại. Trong khi đó, các đối thủ như Ecuador, Indonesia, Philippines đang duy trì mức thuế nhập khẩu thấp hơn, tạo áp lực cạnh tranh lớn.

Để giữ đà tăng trưởng, doanh nghiệp cần chủ động đa dạng hóa thị trường, tăng tỷ trọng sản phẩm chế biến, đáp ứng yêu cầu chứng nhận khắt khe và xây dựng chiến lược giá phù hợp với biến động chính sách quốc tế.