Xuất khẩu tăng tốc, thủy sản dự báo cán mốc 10 tỷ USD

Tôm hùm xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng trong thời gian qua. Ảnh: N.H

Xuất khẩu tôm hùm tăng gần gấp đôi

Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, 8 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7,34 tỷ USD, tăng 16,7% so với cùng kỳ 2024. Riêng tháng 8, con số đạt 1,12 tỷ USD, tăng 13,8% – mức tăng trưởng đáng chú ý trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.

Theo bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong cơ cấu sản phẩm, tôm vẫn là mặt hàng chủ lực với doanh thu 2,97 tỷ USD, tăng gần 23%. Đáng chú ý, tôm hùm tiếp tục là “ngôi sao” khi đạt 536 triệu USD, tăng gần 194%. Cá tra cũng phục hồi với 1,42 tỷ USD, tăng 9,7%.

Ngược lại, cá ngừ đạt 633 triệu USD, giảm nhẹ 2,3%, cho thấy phân khúc này đang bất ổn về nguồn cung và thị trường. Trong khi đó, nhóm nhuyễn thể (mực, bạch tuộc, hai mảnh vỏ) lại tăng mạnh hơn 20%, đạt gần 649 triệu USD.

Về thị trường, CPTPP dẫn đầu với kim ngạch 2,01 tỷ USD, chiếm hơn 27% tổng xuất khẩu. Trung Quốc và Hồng Kông vươn lên mạnh mẽ với 1,56 tỷ USD, tăng gần 39%. Mỹ vẫn giữ vị trí thứ 3 với 1,25 tỷ USD, tăng 8,7%, chiếm 17% thị phần. Các thị trường khác như EU (777 triệu USD) và Hàn Quốc (558 triệu USD) tiếp tục duy trì tăng trưởng ổn định.

VASEP dự báo, từ nay đến giữa tháng 11/2025, doanh nghiệp và nhà nhập khẩu Mỹ sẽ đẩy mạnh đơn hàng để “chạy trước” các rào cản thương mại. Do đó, tháng 9 và 10/2025 có thể chứng kiến mức tăng trưởng bùng nổ.

Tuy nhiên, từ cuối tháng 11 trở đi, xuất khẩu dự báo sẽ chững lại, nhường chỗ cho một giai đoạn khó khăn.

Thách thức trong năm 2026

Theo bà Lê Hằng, với đà tăng trên, khả năng ngành thủy sản dự báo sẽ cán mốc 10 tỷ USD trong năm 2025. Tuy nhiên, nguy cơ sụt giảm trong năm 2026 đang hiển hiện, đòi hỏi ngành phải chuẩn bị các giải pháp ứng phó.

Cụ thể, ngành thủy sản Việt Nam phải đối diện với giai đoạn khủng hoảng do ảnh hưởng những biến động thuế quan và rào cản thị trường. Tại Mỹ, thuế đối ứng 20% khiến hàng Việt Nam kém cạnh tranh hơn so với Thái Lan, Indonesia hay Ecuador. Ngành tôm còn đứng trước nguy cơ bị áp thuế chống bán phá giá cao trong đợt rà soát POR19.

Đáng lo ngại hơn, từ 1/1/2026, Mỹ sẽ cấm nhập khẩu hải sản từ 12 nghề cá của Việt Nam không được công nhận tương đương theo Luật MMPA, có thể làm mất đi hơn 500 triệu USD kim ngạch mỗi năm.

Bên cạnh đó, thẻ vàng IUU vẫn chưa được gỡ bỏ, cộng thêm các quy định mới về kích thước tối thiểu cá ngừ vằn và cấm trộn lẫn nguyên liệu khiến nhiều doanh nghiệp khó xoay xở nguồn hàng hợp pháp.

Trước rủi ro hiện hữu, nhiều doanh nghiệp đã tính đến việc đa dạng hóa thị trường, hướng sang châu Á, Trung Đông và Nam Mỹ. Tuy nhiên, việc mở rộng thị trường là câu chuyện dài hạn, trong khi Mỹ vẫn là thị trường số 1. Vì vậy, dù có những hướng đi mới, sự sụt giảm trong xuất khẩu cuối năm 2025 và năm 2026 gần như khó tránh khỏi.

Đồng thời, nếu không có bước đột phá trong xử lý thuế chống bán phá giá và MMPA, xuất khẩu thủy sản năm 2026 chắc chắn sẽ sụt giảm, ít nhất trong nửa đầu năm.

Theo bà Lê Hằng, để giữ vững vị thế, ngành thủy sản cần đẩy nhanh gỡ “thẻ vàng” IUU, đồng thời tìm giải pháp tháo gỡ tại thị trường Mỹ. Nếu không, sau một năm (2025) tăng trưởng, ngành có thể sẽ phải đối diện với một năm (2026) đầy thử thách.