Thủy sản Việt Nam bứt phá mạnh mẽ

Tôm tiếp tục là mặt hàng giữ vững vị thế chủ lực trong cơ cấu xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Đà phục hồi ấn tượng

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu tháng 9 đạt gần 991 triệu USD, tăng 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 9 tháng, xuất khẩu đạt 8,33 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ - một tín hiệu tích cực cho thấy ngành đang phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn chững lại.

Trong cơ cấu sản phẩm, tôm tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch gần 3,4 tỷ USD, tăng 20% nhờ nhu cầu ổn định tại Mỹ, Nhật Bản, EU và đơn hàng mở rộng ở các thị trường châu Á. Cá tra đạt hơn 1,6 tỷ USD, tăng gần 10%, trong khi các mặt hàng cá biển, mực - bạch tuộc và nhuyễn thể có vỏ đều tăng trưởng tốt. Riêng cá ngừ giảm nhẹ còn 705 triệu USD do cạnh tranh gay gắt tại thị trường đại dương.

Theo ông Vũ Tuấn Cường, Giám đốc Trung tâm Khảo nghiệm, Kiểm nghiệm, Kiểm định (Trung tâm 3K) thuộc Cục Thủy sản và Kiểm ngư, “Mục tiêu đạt kim ngạch 10,5-11 tỷ USD là hoàn toàn khả thi”.

Ông cho biết, dù thời tiết bất lợi và kinh tế thế giới còn nhiều biến động, ngành thủy sản Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng tích cực nhờ sự chủ động trong chế biến, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường.

Tổng sản lượng thủy sản 9 tháng đạt khoảng 7,72 triệu tấn, trong đó nuôi trồng chiếm hơn 1,3 triệu tấn, khai thác khoảng 1,8 triệu tấn, tăng bình quân 3,3%. “Thủy sản là một trong những trụ đỡ quan trọng của kinh tế nông nghiệp Việt Nam,” ông Cường khẳng định.

Minh bạch, bền vững và hội nhập sâu rộng

Bên cạnh những tín hiệu tích cực, ngành thủy sản vẫn phải đối mặt với thách thức lớn từ cảnh báo “Thẻ vàng” IUU của EU - vấn đề kéo dài nhiều năm, ảnh hưởng đến uy tín và chi phí xuất khẩu. Ông Cường nhìn nhận đây là “Phép thử buộc ngành phải thay đổi mạnh mẽ”, tương tự giai đoạn Việt Nam từng vượt qua hàng loạt tiêu chuẩn quốc tế như HACCP hay GlobalGAP.

Ngoài ra, từ ngày 1/1/2026, một số nghề cá của Việt Nam có thể bị hạn chế xuất khẩu sang Mỹ theo Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú Biển (MMPA), do chưa đáp ứng yêu cầu bảo tồn. Danh mục bị ảnh hưởng gồm cá ngừ, cá kiếm, mực, cá mú, ghẹ và cá thu.

Để khắc phục, tại phiên họp Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU gần đây, Tổng thư ký VASEP Nguyễn Hoài Nam nhấn mạnh: ngành cần chuyển đổi theo hướng minh bạch và bền vững, trọng tâm là số hóa chuỗi cung ứng để kiểm soát nguồn nguyên liệu, mở rộng hệ thống cảng cá đạt chuẩn, đồng thời hoàn thiện khung pháp lý thống nhất nhằm quản lý nghề cá hiệu quả hơn.

“Các thị trường nhập khẩu ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc. Việc số hóa sẽ giúp củng cố niềm tin với đối tác quốc tế,” ông nói.

Cùng hướng thúc đẩy hội nhập và phát triển bền vững, hai triển lãm quốc tế VietShrimp Asia 2026 và Aquaculture Vietnam 2026 sẽ được tổ chức đồng thời tại TP Hồ Chí Minh vào tháng 3/2026.

Theo bà Rose Chitanuwat, Giám đốc khu vực ASEAN của Informa Markets, Việt Nam được chọn đăng cai nhờ quy mô sản xuất lớn, năng lực chế biến và công nghệ ngày càng cải thiện.

Các triển lãm dự kiến không chỉ giới thiệu công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường mà còn tạo diễn đàn kết nối doanh nghiệp, nhà quản lý và người nuôi, cùng hướng tới xuất khẩu thủy sản bền vững và có trách nhiệm.

Với tốc độ tăng trưởng hiện nay, ngành thủy sản Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu thế giới. Mục tiêu 11 tỷ USD không chỉ là con số ấn tượng mà còn là minh chứng cho sức bật mạnh mẽ, khát vọng vươn xa của ngành kinh tế biển xanh Việt Nam.