Thu thuế tự động hàng nhập khẩu giá trị thấp: Triệt tiêu hàng giá rẻ bất thường

Tăng thu, siết quản lý

Theo cơ quan Hải quan, thời gian qua, việc thu thuế GTGT vẫn thực hiện thủ công, gây tốn kém nguồn lực, phát sinh khó khăn cho cả cơ quan quản lý và DN, đồng thời tiềm ẩn rủi ro sai sót và thất thu ngân sách.

Để khắc phục, Thông tư 29/2025/TT-BTC đã thiết lập cơ sở pháp lý và kỹ thuật cho việc thu thuế GTGT tự động qua hệ thống hải quan điện tử. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho DN, tăng cường minh bạch trong quản lý mà còn đảm bảo thu đúng, thu đủ cho NSNN.

Theo lộ trình, hệ thống sẽ được thí điểm từ ngày 9 đến 31/7/2025 với một số DN chuyển phát nhanh lớn. Từ ngày 1/8/2025, quy định sẽ được áp dụng đồng loạt với tất cả DN vận chuyển hàng hóa qua đường hàng không, đường bộ và đường sắt.

Ảnh minh họa.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính, đại diện Ban Nghiệp vụ thuế hải quan (Cục Hải quan) cho biết, việc tự động hóa thu thuế GTGT sẽ tạo ra sự minh bạch trong công tác quản lý. Trong đó, khi số hóa việc thu - chi, mọi dữ liệu sẽ được minh bạch, có khả năng truy xuất và lưu trữ sẽ giúp hạn chế các hành vi gian lận hoặc tình trạng thu sót, thu thiếu.

Đối với hoạt động kinh doanh, việc áp thuế GTGT sẽ yêu cầu các nhà bán hàng nước ngoài phải xuất hóa đơn đầu ra. Từ đó có thể phát sinh các nghĩa vụ thuế khác ở nước sở tại, góp phần ngăn chặn tình trạng các nhà bán hàng nước ngoài đưa ra mức giá rẻ phi thực tế như hiện nay.

Chia sẻ với phóng viên, đại diện một DN có hoạt động NK hàng tiêu dùng từ Trung Quốc cho biết, một container hàng thương mại điện tử có thể chứa hàng chục ngàn đơn hàng nhỏ lẻ. Vì vậy, đơn vị này đã phải tính toán, phân loại hàng hóa ngay từ điểm xuất phát để giảm tải cho khâu kiểm tra, kiểm soát của cơ quan Hải quan Việt Nam ngay tại cửa khẩu, từ đó hạn chế việc giao hàng trễ hẹn cho khách hàng.

Trước đây các mặt hàng giá trị thấp khi vào Việt Nam được miễn cả thuế NK và thuế GTGT. Điều này dẫn tới việc các nhà sản xuất (bán hàng) ở nước ngoài lợi dụng chính sách này của Việt Nam để chia nhỏ đơn hàng nhằm lách thuế, hoặc đưa hàng vào Việt Nam dưới hình thức “xách tay” với mục đích tiêu dùng cá nhân nhưng thực tế lại đem bán, không có hóa đơn chứng từ, gây thất thoát thuế cho nhà nước.

Do đó, đây là chính sách đúng đắn để quản lý hàng NK. Việc áp dụng công nghệ sẽ giúp tránh sai sót, đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế, và hạn chế tình trạng kinh doanh hàng hóa từ nước ngoài không rõ nguồn gốc. Đồng thời, chính sách này sẽ tạo lợi thế cạnh tranh công bằng hơn cho các DN trong nước, đại diện Cục Hải quan nhấn mạnh.

Cần thêm nhiều cú hích

Từ ngày 1/8/2025, cơ quan Hải quan sẽ triển khai Thông tư 29/2025/TT-BTC, quy định về việc thu thuế GTGT tự động đối với hàng hóa NK giá trị thấp (dưới 1 triệu đồng) gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh. Tuy nhiên, để tạo một sân chơi kinh doanh bình đẳng thực sự, nhiều DN, đặc biệt là các đơn vị thương mại điện tử, cho rằng cần có thêm các chính sách thuế quyết liệt hơn đối với hàng NK.

Hàng hóa XNK vận chuyển qua đường chuyển phát nhanh tại Nội Bài. Ảnh: N.Linh

Quy định tại Thông tư 29/2025/TT-BTC dù được đánh giá cao về những thay đổi tích cực, tuy nhiên, nhiều DN đề xuất cần quản lý đồng bộ hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử, không chỉ riêng qua kênh chuyển phát nhanh.

Nhiều người cho rằng việc thu thuế GTGT ngay lập tức tạo ra sân chơi bình đẳng, nhưng một số DN sản xuất hàng hóa tại Việt Nam tỏ ra ái ngại vì đang phải đối mặt với chi phí nguyên liệu tăng cao, khiến giá thành sản phẩm đầu ra tăng. Do đó, các DN vẫn chịu không ít áp lực cạnh tranh từ các nhà bán hàng Trung Quốc – nơi đang có xu hướng bán tháo, xả hàng do khủng hoảng thừa.

Chưa kể, hiện này chi phí vận hành hàng hóa bày bán trên các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, TikTok Shop... đang ưu đãi hơn cho nhà bán hàng nước ngoài.

Do đó, để tạo sự công bằng, theo ý kiến nhiều DN, cần áp dụng chính sách thuế đồng bộ, bình đẳng giữa DN trong và ngoài nước, đồng thời nên áp cả thuế NK đối với hàng hóa giá trị thấp.

Mặc dù vậy, để đối chọi lại với hàng ngoại, các DN trong nước cần tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách cải thiện chất lượng sản phẩm, đổi mới bao bì nhãn mác, đồng thời tăng cường liên kết để phát triển thị trường nội địa và tận dụng các sàn thương mại điện tử để đẩy mạnh XK.

Chung quan điểm, ý kiến của đại đa số người dân khi được hỏi đều cho rằng để thúc đẩy thị trường công bằng, ngoài thuế, cơ quan quản lý cần rà soát, bổ sung các quy định bảo vệ người tiêu dùng và tăng cường quản lý giao dịch thương mại điện tử để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.