Tăng cường kiểm tra, kiểm soát mặt hàng khai báo là gạch, đá ốp lát nhân tạo

Hiện trạng được nêu rõ

Tại văn bản số 50/2025/GSXD ngày 12/8/2025, Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, tháo gỡ khó khăn cho ngành sản xuất gạch ốp lát trước hành vi lẩn tránh thuế quan và hiện trạng giả mạo xuất xứ.

Theo Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam, ngành sản xuất gạch, đá ốp lát trong nước những năm qua đối mặt với thực trạng cạnh tranh khốc liệt từ hàng nhập khẩu (NK) Trung Quốc và Ấn Độ khiến nhiều doanh nghiệp (DN) trong nước đối diện với nguy cơ phá sản. Trong khi đó, lượng NK sản phẩm gạch, đá ốp lát từ Trung Quốc và Ấn Độ tăng đột biến trong những năm gần đây.

Công chức Hải quan Tân Thanh giám sát hàng NK sang tải. Ảnh: H.Nụ

Thông tin phản ánh từ thị trường hiện nay đang có dấu hiệu nhiều DN NK gạch, đá ốp lát từ Trung Quốc dùng các thủ đoạn né tránh hàng rào thuế quan NK của Chính phủ, cũng như nhiều sản phẩm giả mạo xuất xứ, hàng Trung Quốc đội lốt “Made in Việt Nam” để xuất sang Mỹ. Tình trạng này dấy lên những nguy cơ và khó khăn đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung chưa có dấu hiệu giảm sút, ảnh hương nghiêm trọng đến ngành sản xuất gạch, đá ốp lát của Việt Nam.

Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam cũng nêu chi tiết, hiện nay mặt hàng đá nhân tạo NK từ Trung Quốc (mã HS 6810) đang được hưởng chính sách ưu đãi thuế quan của Chính phủ với mức thuế NK 0%, trong khi các mặt hàng gạch gồm ốp lát, đá nung kết mã HS 690723 chịu mức thuế 35%. Lợi dụng sự chênh lệch ưu đãi thuế này, nhiều nhà DN NK gạch, đá ốp lát từ Trung Quốc đã cố ý kê khai sai mã HS để hương mức thuế ưu đãi.

Hành vi kê khai sai mã HS nêu trên làm giảm đáng kể giá thành sản phẩm NK, dẫn đến giá thành bán ra thị trường thấp hơn nhiều, tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh với các sản phẩm cùng chủng loại sản xuất trong nước, gây thất thu cho ngân sách nhà nước.

Thêm vào đó, theo thông tin từ thị trường Việt Nam, số lượng DN sản xuất gạch, đá ốp lát trong nước mới được thành lập tăng mạnh, nhưng nhiều DN chỉ hoạt động 2 – 3 năm là dừng hoạt động. Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam đặt nghi vấn, tình trạng này có chăng đang là hành vi nhằm che đậy hoạt động giả mạo xuất xứ, né tránh các biện pháp rà soát của cơ quan chức năng.

Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam cũng cho rằng, thực trạng nêu trên rất đáng báo động, đặc biệt sản phẩm gạch, đa ốp lát của Việt Nam đang có khả năng rất cao bị điều tra lần tránh các biện pháp phòng vệ thương mại do nghi ngờ hàng Trung Quốc giả mạo xuất xứ Việt Nam (theo nhận định của Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương), thực trạng nêu này càng gây ảnh hưởng đến việc Mỹ sẽ xem xét điều tra và gia tăng thuế suất đối với nhóm ngành này.

Trước thực trạng nêu trên, Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét chỉ đạo Bộ Tài chính, Cục Hải quan, các Chi cục Hải quan khu vực tăng cường rà soát việc kê khai đối với các DN NK sản phẩm đá nhân tạo (mã HS 6810), đặc biệt đối với việc kê khai mã HS NK; chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường rà soát, kiểm tra hoạt động NK nguyên vật liệu sản xuất, NK đá nhân tạo từ Trung Quốc và tăng cường rà soát các hoạt động chứng nhận xuất xứ hàng hoá.

Chỉ đạo tăng cường kiểm soát

Trước phản ánh về sản phẩm khai báo là gạch, đá ốp lát nhân tạo thuộc nhóm 68.10 (chủ yểu NK từ Trung Quốc, mức thuế suất tại Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) là 0%) nhưng có thể bản chất là gạch, đá ốp lát bằng gốm, sứ thuộc nhóm 6907.23 có mức thuế suất cao hơn, Cục Hải quan cho biết, Danh mục hàng hoá XNK Việt Nam ban hành kèm theo Thông tư số 31/2022/TT-BTC quy định: Nhóm 68.10 “các sản phẩm bằng xi măng, bằng bê tông hoặc đá nhân tạo, đã hoặc chưa được gia cố”; nhóm 69.07 “các loại phiến lát đường và gạch đá lát đường, lát nền và lòng lò hoặc gạch ốp tường bằng gốm, sứ, các khối khảm và các loại sản phẩm tương tự bằng gốm, sứ, có hoặc không có lớp nền; các sản phẩm gốm, sứ để hoàn thiện”.

Cũng theo Cục Hải quan, tham khảo Chú giải tổng quát Chương 69: “sau khi tạo hình, công đoạn nung là cơ sở phân biệt chủ yếu giữa các sản phẩm của chương này với các sản phẩm khoảng hoặc đã được phân loại ở Chương 68 mà nhìn chung không được nung”. Như vậy, một trong những tiêu chí phân biệt giữa sản phẩm gạch, đá thuộc Chương 68 với các sản phẩm thuộc Chương 69 là đã nung hay chưa nung.

Cục Hải quan đề nghị các đơn vị hải quan khu vực tăng cường kiểm tra, kiểm soát đối với mặt hàng khai báo là gạch, đá ốp lát nhân tạo. Đồng thời, kiểm tra dựa trên các thông tin về hàng hóa và DN NK hoạt động trên địa bàn nhằm đảm bảo tạo thuận lợi thương mại nhưng vẫn kiểm soát chặt chẽ, hạn chế gian lận.

Trường hợp có nghi ngờ hành vi khai sai mã số để lần tránh thuế mà không có cơ sở xác định bản chất, chủng loại hàng hoá thì lấy mẫu để thực hiện phân tích, phân loại theo quy định, Cục Hải quan nhấn mạnh.