Tăng cường bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong môi trường số

Kết luận nêu rõ: Sau hơn 5 năm thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 22/1/2019 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, công tác lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, yếu kém: Cơ chế pháp lý, thể chế thực thi bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng chưa toàn diện, đầy đủ; chưa phân định rõ trách nhiệm, cơ chế phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, cơ quan chức năng; một số nội dung chưa theo kịp thực tiễn phát triển trong các lĩnh vực mới như thương mại điện tử, kinh tế số.

Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong tình hình mới, Ban Bí thư yêu cầu các cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, cơ quan quản lý nhà nước các cấp tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ và giải pháp được nêu trong Chỉ thị số 30-CT/TW, đồng thời tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong môi trường số

Kết luận nêu rõ: Khẩn trương rà soát, thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương, định hướng mới của Đảng vào hệ thống văn bản pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và các văn bản pháp luật chuyên ngành khác có liên quan (Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; Luật An toàn thực phẩm; Luật Giao dịch điện tử; Luật Xử lý vi phạm hành chính,... và các văn bản hướng dẫn thi hành) nhằm bảo đảm tính hệ thống, đồng bộ, toàn diện, hiệu quả, khắc phục triệt để những khoảng trống pháp lý, đáp ứng xu thế phát triển hiện đại, số hóa và hội nhập quốc tế.

Tập trung rà soát, phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của Chính phủ, các bộ, cơ quan Trung ương và chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp trong công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trên cơ sở đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với năng lực triển khai của mỗi cấp, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát; xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu trong từng cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Ảnh minh họa

Khẩn trương hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong môi trường số, các giao dịch đặc thù, đặc biệt là giao dịch xuyên biên giới, bảo đảm tuyệt đối an ninh, an toàn thông tin của người tiêu dùng; quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc bảo đảm truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa nhằm minh bạch hóa thị trường, nhất là trong phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân; phòng, chống hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, kém chất lượng...

Rà soát, xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, kịp thời công khai thông tin, tuyên truyền đến các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp nắm bắt, thực hiện; nghiên cứu có lộ trình nâng cao tiêu chuẩn, quy chuẩn của Việt Nam bảo đảm tương xứng, phù hợp các tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc tế; tăng cường hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra của các cơ quan quản lý.

Phát huy vai trò giám sát, cung cấp thông tin về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng cấm,… của các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, người dân; rà soát, điều chỉnh các quy định chế tài, hình phạt, xử lý nghiêm minh đối với các hành vi cố tình sản xuất, buôn lậu hàng giả, hàng nhái, hàng không đáp ứng yêu cầu chất lượng với quy mô lớn, ảnh hưởng sức khỏe, tính mạng người dân, bảo đảm tính răn đe, giáo dục cao...

Phân định trách nhiệm liên ngành trong việc kiểm soát hàng hóa

Kết luận nêu rõ yêu cầu tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng được thực hiện công bằng, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả. Theo đó:

Các bộ, ngành, địa phương chủ động, phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng phù hợp với tình hình thực tiễn tại đơn vị, địa phương.

Rà soát, hoàn thiện cơ chế phối hợp, phân định trách nhiệm liên ngành giữa các cơ quan, tổ chức liên quan trong việc kiểm soát hàng hóa lưu thông trong nước, nhập khẩu từ ngoài nước nhằm phòng ngừa, cảnh báo kịp thời vi phạm pháp luật.

Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm; trong đó, tập trung điều tra, xử lý nghiêm hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, sản phẩm, dịch vụ không bảo đảm an toàn, cung cấp thông tin sai lệch, gian dối, gây nhầm lẫn, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, áp đặt điều khoản không được phép, gây bất lợi cho số lượng lớn người tiêu dùng thông qua hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung.

Phân tích đánh giá xu hướng tiêu dùng trong thời đại số

Kết luận nhấn mạnh đến phát huy vai trò các tổ chức xã hội và doanh nghiệp; tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, bao gồm những nội dung:

Tạo điều kiện, xây dựng cơ chế đặc thù để các hội bảo vệ người tiêu dùng tham gia tích cực vào công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Tạo điều kiện thuận lợi để người tiêu dùng, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ và phát huy sự chủ động trong hoạt động bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, lấy người tiêu dùng làm trung tâm trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; khuyến khích, hỗ trợ tổ chức, cá nhân kinh doanh nghiên cứu, ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo hướng tới sản xuất, tiêu dùng xanh.

Tập trung nguồn lực xây dựng, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong công tác thông tin, tư vấn, giải quyết tranh chấp cho người tiêu dùng.

Hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp xây dựng, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong hoạt động chăm sóc khách hàng; truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hoá; minh bạch hóa thị trường hàng hoá, dịch vụ; phân tích đánh giá xu hướng tiêu dùng trong thời đại số.

Kết luận đề cập đến công tác đẩy mạnh hội nhập, tăng cường hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, hợp tác, phối hợp trong xử lý vụ việc tranh chấp tiêu dùng xuyên biên giới; tăng cường phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong giao dịch với người tiêu dùng.

Đấu tranh hiệu quả với hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái

Trong đổi mới công tác tuyên truyền, Kết luận nhấn mạnh 4 nhiệm vụ gồm:

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và toàn dân trong công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, thúc đẩy hiệu quả Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam".

Tuyên truyền về quyền lợi, trách nhiệm của người tiêu dùng, hướng tới thay đổi nhận thức, hành vi, thói quen trong tiêu dùng của người dân để góp phần nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, đấu tranh có hiệu quả với hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng.

Đa dạng hóa phương thức truyền thông chính sách, giáo dục pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng cho từng nhóm đối tượng người tiêu dùng khác nhau, nhất là thông qua ứng dụng công nghệ số; ưu tiên các nhóm người tiêu dùng yếu thế, dễ bị tổn thương.

Phát huy vai trò của các hiệp hội ngành hàng, hiệp hội doanh nghiệp, làng nghề truyền thống trong việc tuyên truyền các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế thực hiện các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng hàng hóa, dịch vụ, đấu tranh với các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, thúc đẩy đầu tư đổi mới, sáng tạo, nâng cao chất lượng hàng hóa, dịch vụ và sức cạnh tranh của doanh nghiệp, nền kinh tế; khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn cao nhất của Việt Nam và quốc tế trong sản xuất, kinh doanh, bảo đảm hàng hoá, dịch vụ đến tay người tiêu dùng đạt chất lượng tốt nhất.

Ban Bí thư giao các tỉnh uỷ, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương, các ban đảng Trung ương tổ chức học tập, quán triệt; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc triển khai Chỉ thị số 30-CT/TW và Kết luận này với chương trình, kế hoạch cụ thể, khả thi; xử lý nghiêm khắc cán bộ, công chức có hành vi tham nhũng, tiêu cực, bao che hoặc tiếp tay cho các hành vi vi phạm pháp luật, tạo chuyển biến mạnh mẽ, thực chất trong công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng ở địa phương và đơn vị.

Ban Bí thư giao Đảng uỷ Quốc hội phối hợp với Đảng uỷ Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo rà soát, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và các quy định pháp luật có liên quan.

Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và tổ chức triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách, chương trình quốc gia về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; ưu tiên bố trí đủ nguồn lực thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra; phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của bộ, ngành, địa phương trong bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng (cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính về công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng; cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng, hoàn thiện quy định pháp luật đấu tranh với gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng cấm, sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng...; cơ quan chịu trách nhiệm kiểm soát hàng hóa từ ngoài nước đưa vào Việt Nam,...);

Chỉ đạo các đảng uỷ bộ, ngành phối hợp với Đảng ủy Bộ Công Thương thực thi có hiệu quả chức năng xây dựng chính sách, pháp luật, quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong lĩnh vực được phân công quản lý, trong đó xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với vấn đề hàng giả, hàng nhái, sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng, những vấn đề gây bức xúc, tác động tiêu cực đến người tiêu dùng,...; tăng cường hiệu quả công tác đối ngoại, mở rộng và làm sâu sắc hơn hợp tác quốc tế nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.

Các tỉnh ủy, thành ủy tăng cường tối đa vai trò lãnh đạo của cấp uỷ đảng, siết chặt hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, nhất là cấp xã thông qua phân cấp, phân quyền rõ ràng, cụ thể, gắn với trách nhiệm xử lý đến cùng tại cơ sở, bố trí nguồn lực bảo đảm thực hiện đầy đủ, hiệu quả các nhiệm vụ bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng tại địa phương.

Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương; các tổ chức chính trị - xã hội; tổ chức xã hội – nghề nghiệp tham gia bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, chủ động, tích cực tuyên truyền, vận động, cung cấp thông tin, tư vấn, hỗ trợ pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng; kịp thời tiếp nhận, cung cấp các thông tin về sản phẩm, dịch vụ an toàn, chất lượng, các cơ sở vi phạm, mất an toàn tới đoàn viên, hội viên và người dân; tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng pháp luật, cơ chế, chính sách về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng theo tinh thần Chỉ thị số 30-CT/TW và Kết luận này.

Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức tuyên truyền, phổ biến, quán triệt Kết luận này.

Đảng uỷ Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các cơ quan liên quan thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, giám sát; định kỳ sơ kết, tổng kết Chỉ thị số 30-CT/TW và Kết luận này, báo cáo Ban Bí thư.