 |
| Rau quả chế biến của Việt Nam được người tiêu dùng Hoa Kỳ ưa chuộng. |
Bứt phá nhờ xu hướng tiêu dùng lành mạnh
Nếu trước đây, phần lớn sản phẩm rau quả xuất khẩu của Việt Nam là hàng tươi, phụ thuộc mùa vụ và thị trường Trung Quốc, thì nay bức tranh đã khác. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả cả nước đạt hơn 6,1 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó đáng chú ý, dù các nhóm hàng tươi chững lại, thì rau quả chế biến lại tăng trưởng ấn tượng tới 37%, đạt hơn 1,2 tỷ USD.
Khảo sát mới nhất của Sàn thương mại điện tử Amazon tại Mỹ cho thấy, 74% người dân Mỹ ăn vặt mỗi ngày, trong đó 56% thường thay thế bữa ăn chính bằng đồ ăn vặt. Đáng chú ý, 47% người tiêu dùng chọn trái cây và 38% chọn rau củ, cho thấy nhu cầu tăng mạnh với thực phẩm “Xanh”, ít đường và không chất bảo quản.
Nắm bắt xu hướng này, nhiều doanh nghiệp Việt đã nhanh nhạy chuyển hướng sản xuất, đưa trái cây sấy tự nhiên lên các nền tảng thương mại toàn cầu.
Chỉ trong giai đoạn 2021-2024, doanh số các sản phẩm snack trái cây Việt Nam trên Amazon đã tăng hơn 550%, trong khi trái cây sấy khô tăng hơn 250%.
Ông Hoàng Mạnh Cường, Giám đốc kinh doanh Công ty TNHH Vinaxo (Đồng Tháp) cho biết: “Khách hàng quốc tế, đặc biệt là người Mỹ, sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm đạt chuẩn natural dried fruit, không thêm đường, không chất bảo quản. Điều đó buộc doanh nghiệp phải tuyển chọn nguyên liệu kỹ, đầu tư công nghệ hiện đại để giữ trọn hương vị tự nhiên”.
Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương dẫn báo của Tổ chức Thông tin chi tiết thị trường tương lai (Future Market Insights) cho thấy, quy mô thị trường rau quả sấy khô toàn cầu dự kiến tăng từ 88,2 tỷ USD năm 2025 lên 192,2 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng bình quân 8,1% mỗi năm. Đây là tín hiệu tích cực để các doanh nghiệp Việt tiến sâu vào thị trường thế giới.
Nâng giá trị nông sản, mở rộng thị trường bền vững
Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Vinafruit, nhận định: “Tăng trưởng mạnh của nhóm rau quả chế biến là bước tiến quan trọng, giúp nông sản Việt nâng cao giá trị, giảm phụ thuộc vào thời tiết và thị trường truyền thống”.
Tuy nhiên, ông cũng cho rằng một số doanh nghiệp đang gặp khó khi phải chịu thuế đối ứng 20% tại thị trường Mỹ, khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp. Do đó, cộng đồng doanh nghiệp mong Chính phủ tiếp tục đàm phán tháo gỡ thuế quan, đồng thời hỗ trợ xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường.
Đại diện sàn Amazon khuyến nghị, doanh nghiệp Việt cần chú trọng chiến lược sản phẩm phù hợp thói quen tiêu dùng bản địa. Tại Mỹ, người tiêu dùng ưa chuộng sản phẩm đóng gói nhỏ, tiện lợi, có ghi rõ thông tin dinh dưỡng và chứng nhận chất lượng. “Một sản phẩm tốt chưa đủ, bao bì và câu chuyện thương hiệu cũng quan trọng không kém”, vị này nhấn mạnh.
Nhiều doanh nghiệp trong nước còn tìm hướng “Xuất khẩu tại chỗ” thông qua thị trường du lịch. Ông Võ Thanh Lộc, Giám đốc Thương mại hệ thống Farmers Market cho biết: đơn vị đang phát triển các sản phẩm trái cây sấy thăng hoa, xôi xoài sấy, xôi sầu riêng sấy phục vụ du khách quốc tế.
Theo ông Lộc, “Gói trái cây sấy không chỉ là đồ ăn vặt, mà còn là cách để du khách mang về một phần hương vị Việt Nam”.
 |
| Chế biến giúp gia tăng giá trị rau quả xuất khẩu của Việt Nam. |
Tuy nhiên, ông Lộc cũng cho hay, phân khúc sản phẩm tự nhiên, không phẩm màu và không chất bảo quản có giá thành cao, khiến thị trường tiêu thụ còn hẹp. Dù vậy, đây vẫn là hướng đi bền vững, tạo giá trị lâu dài cho nông sản Việt.
Khi doanh nghiệp chế biến yêu cầu nguyên liệu đạt chuẩn, nông dân buộc phải thay đổi cách canh tác, áp dụng quy trình sạch và truy xuất nguồn gốc - từ đó hình thành chuỗi giá trị nông sản khép kín, nâng cao lợi nhuận.
Trong bức tranh sáng ấy, Trung Quốc vẫn là thị trường trụ cột. Theo Cục Hải quan, riêng tháng 9/2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 1,313 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay.
Tính chung 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu toàn ngành đạt 6,131 tỷ USD, trong đó Trung Quốc chiếm 63% tổng kim ngạch, với 3,857 tỷ USD, tăng 1,8% so với cùng kỳ 2024, chủ yếu nhờ mặt hàng sầu riêng.
Việc sầu riêng được Trung Quốc cấp phép nhập khẩu chính ngạch và mở rộng sang sản phẩm chế biến sâu như sầu riêng sấy, nước ép, mứt sầu riêng... cho thấy tiềm năng lớn nếu Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh đổi mới công nghệ và xây dựng thương hiệu.
