Phân loại hộ kinh doanh để quản lý thuế linh hoạt hơn

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm. Ảnh: Thanh Hằng.

Mềm dẻo để khuyến khích tuân thủ

Năm 2025 là giai đoạn quan trọng trong tiến trình hoàn thiện chính sách thuế Việt Nam, khi Luật Thuế GTGT, Luật Thuế TNDN, Luật Thuế TTĐB sẽ có hiệu lực từ năm 2026, cùng lúc hai dự luật lớn là Luật Thuế TNCN và Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang được lấy ý kiến rộng rãi.

Tại tọa đàm, một trong những nội dung nhận được sự quan tâm lớn của không chỉ các doanh nghiệp, mà của các chuyên gia đó là chính sách quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi thời điểm xóa bỏ thuế khoán sắp gần kề.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, từ ngày 1/1/2026, thuế khoán sẽ được thay thế bằng cơ chế kê khai. Tuy nhiên, để người kinh doanh sẵn sàng chuyển đổi lên doanh nghiệp, cần giải quyết ba vướng mắc lớn: có bị truy thu thuế quá khứ không; hàng tồn kho trước khi thành lập doanh nghiệp xử lý ra sao nếu không có hóa đơn đầu vào; việc định giá tài sản, hàng hóa đưa vào chi phí hợp lý có được công nhận không?

“Những lo ngại này là chính đáng. Cơ quan thuế nên có hướng dẫn thống nhất, có thể thông qua trung tâm định giá hoặc quy định tiêu chí xác định hàng tồn kho hợp lý. Làm tốt khâu này sẽ giúp hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi, qua đó mở rộng khu vực kinh tế chính thức và tăng tính minh bạch trong quản lý”, bà Cúc nhấn mạnh.

Liên quan đến chính sách thuế đối với hộ kinh doanh, bà Cúc cũng cho rằng, việc triển khai theo Nghị định 70/2024/NĐ-CP đang bộc lộ một số bất cập. Nhiều hộ vẫn kê khai doanh thu thấp hơn thực tế để hưởng mức thuế khoán thấp; một số e ngại khi chuyển sang cơ chế kê khai vì sợ bị truy thu hoặc chưa quen với thủ tục điện tử; thậm chí có hộ hạn chế giao dịch chuyển khoản vì lo “lộ doanh thu”.

“Thực tế này cho thấy, tính tuân thủ tự nguyện chỉ được nâng cao khi người nộp thuế cảm thấy yên tâm và được hỗ trợ thực chất. Cần có chính sách khuyến khích hộ kinh doanh khai đúng, khai đủ, không xử phạt, không truy thu với các trường hợp chủ động kê khai bổ sung trong giai đoạn chuyển đổi,” bà Cúc đề xuất.

Chuyên gia Nguyễn Thị Cúc cũng kiến nghị xem xét nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Với mức doanh thu 1 tỷ đồng/năm, thu nhập thực tế của hộ kinh doanh cũng chỉ khoảng hơn 13 triệu đồng/tháng.

Mức này thấp hơn với mức giảm trừ gia cảnh đang được đề nghị áp dụng là 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc.

Tọa đàm do Tạp chí Kinh tế - Tài chính tổ chức ngày 16/10/2025 đã làm rõ nhiều vấn đề doanh nghiệp quan tâm . Ảnh: Thanh Hằng.

“Nếu không điều chỉnh, chính sách sẽ tạo áp lực hành chính cho nhóm hộ nhỏ, trong khi nguồn thu không tăng đáng kể”, bà Cúc phân tích.

Đánh giá cao nỗ lực chuyển đổi số của ngành Thuế, đặc biệt là các nền tảng eTax Mobile và hệ thống hoàn thuế tự động, theo bà Cúc, đây là những bước tiến rõ rệt trong cải cách hành chính. Tuy nhiên, việc triển khai hóa đơn điện tử cần có độ linh hoạt và nhân văn nhất định.

“Nhiều hộ nhỏ, người cao tuổi, vùng sâu vùng xa còn gặp khó khi thao tác trên thiết bị điện tử. Do đó, nên có mô hình hỗ trợ trung gian, như điểm hướng dẫn, tổng đài tư vấn để chính sách đi vào cuộc sống một cách mềm mại,” bà Cúc nêu rõ.

Phân loại, khuyến khích chuyển đổi lên doanh nghiệp

Xung quanh vấn đề này, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế khẳng định, chính sách thuế đối với hộ kinh doanh sẽ được điều chỉnh theo hướng phân loại, khuyến khích chuyển đổi lên doanh nghiệp và tăng cường tự động hóa trong quản lý.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế. Ảnh: Thanh Hằng.

Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 3389/QĐ-BTC ngày 6/10/2025 phê duyệt Đề án đổi mới công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh. Theo đó, cơ quan thuế sẽ phân loại hộ kinh doanh thành các nhóm phù hợp với quy mô và rủi ro để áp dụng chính sách quản lý linh hoạt hơn.

Cụ thể, nhóm hộ có doanh thu thấp, dưới ngưỡng 200 triệu đồng/năm, tiếp tục được miễn thuế. Tuy nhiên, cơ quan Thuế vẫn khuyến khích họ định kỳ cập nhật thông tin và giữ kết nối với cơ quan thuế, để bảo đảm dữ liệu quản lý chính xác.

Đối với nhóm hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng sẽ từng bước được hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử và áp dụng phương pháp kê khai đơn giản.

Riêng với nhóm hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên sẽ áp dụng quản lý theo cơ chế hóa đơn điện tử bắt buộc, kê khai doanh thu – chi phí, hướng tới chuyển đổi thành doanh nghiệp

Đối với các hộ kinh doanh có quy mô lớn, doanh thu từ 3 tỷ đồng trở lên, cơ quan thuế sẽ có chính sách khuyến khích chuyển đổi lên doanh nghiệp. Ông Đặng Ngọc Minh khẳng định, khi chuyển đổi, họ sẽ được hưởng ưu đãi thuế TNDN trong thời gian nhất định, được phép hạch toán chi phí theo cơ chế đơn giản, đồng thời được hướng dẫn tập huấn về chế độ kế toán và hóa đơn.

Năm 2025 được xem là năm “cao điểm” của cải cách thuế, khi hàng loạt các chính sách mới được ban hành và triển khai. Theo bà Cúc, việc nâng cao tính tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế không chỉ là yêu cầu kỹ thuật trong quản lý, mà còn là nền tảng để xây dựng môi trường thuế minh bạch, công bằng và bền vững.

Chia sẻ trước cộng đồng doanh nghiệp, bà Cúc gửi gắm thông điệp, nộp thuế không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn là hành động thể hiện sự văn minh và thiện lương trong kinh doanh.

Theo bà, doanh nghiệp có thể làm giàu cho bản thân và xã hội, nhưng nếu trốn thuế, gian lận, sản xuất hàng kém chất lượng hay gây hại cho cộng đồng thì không thể gọi là phát triển bền vững.

“Cơ quan quản lý và người nộp thuế cần đồng hành xây dựng một nền quản lý thuế công bằng, minh bạch – nơi tính tuân thủ tự nguyện được nâng cao, chi phí hành chính giảm xuống và nguồn thu ngân sách bền vững hơn”, bà Cúc khẳng định.