Hải quan cần tăng cường hợp tác chống buôn lậu gỗ bất hợp pháp

Công chức hải quan kiểm tra gỗ NK. Ảnh: M.Hùng

Nhiều ý kiến đã đưa ra tại hội thảo, hầu hết nội dung các câu hỏi đều xoay quanh việc phương thức để xác định chính xác lô hàng gỗ lậu. Ông Long Nguyễn, thuộc Chương trình Kiểm soát Container, Phòng Tội phạm và Ma Túy của Liên hợp quốc nhận định rằng, sự hợp tác liên kết giữa các quốc gia và các tổ chức quốc tế là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công trong việc chống lại các hoạt động bất hợp pháp xuyên biên giới, trong đó có việc khai thác và buôn bán gỗ bất hợp pháp.

Thêm vào đó, ông đưa ra phương thức rong việc xác định các container có dấu hiệu rủi ro cao bằng việc tham gia vào chương trình Kiểm soát container (Container Control Programme - CCP) do Phòng Tội phạm và Ma túy Liên hợp quốc phối hợp với Tổ chức Hải quan thế giới điều hành. Với mục đích là tăng cường các cấu trúc và quy trình cho phép áp dụng luật bền vững cho các quốc gia và các cảng được lựa chọn để giảm thiểu việc khai thác sử dụng các container hàng hải đối với buôn bán ma túy bất hợp pháp và các hoạt động tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia khác. Do đó, để đạt hiệu quả cao hơn, đồng thời tạo thuận lợi cho việc hợp tác trong cuộc chiến chống tội phạm giữa các quốc gia và các cơ quan quốc tế tham gia vào việc điều chỉnh lưu thông container, chương trình duy trì các liên minh chiến lược với các cơ quan an ninh khác nhau trong các quốc gia có cảng hoạt động.

Trên thực tế, trên thế giới có 684,4 triệu container được vận chuyển nhưng chỉ có 2% trong tổng số container trên là được khám xét. Do đó, mục tiêu của chương trình đưa ra là thiết lập các container mục tiêu để xác định các container có rủi ro cao, tăng cường các hoạt động nâng cao nhận thức để tạo thuận lợi thương mại hợp pháp, tăng cường hợp tác giữa các cơ quan có thẩm quyền trong nước, sự hợp tác trong khu vực và quốc tế giữa đơn vị quản lý cảng với các cảng chưa tham gia (như là các cảng ở châu Âu, Úc và Canada).

Bằng cách sử dụng phương pháp phân tích rủi ro và kỹ thuật định hình, thông tin container sẽ được cung cấp trước từ dữ liệu chuỗi cung ứng như là tờ khai vận chuyển hàng hóa, vận đơn (trước khi đến và trước giai đoạn khởi hành),…; Tờ khai nhập khẩu, quá cảnh và xuất khẩu (được kèm theo trong các giai đoạn bao gồm chuyển khẩu, giai đoạn khởi hành, trước và sau khi đến); Chủ động chủ dụng hệ thống xác định container mục tiêu tự động; Sử dụng hiệu quả các công cụ có sẵn; Tăng cường hợp tác giữa khu vực tư nhân và các bên liên quan.

Giáo sư Đỗ Văn Bản, Phó giám đốc, Viện khoa học lâm nghiệp Việt Nam, cũng bổ sung thêm những công cụ để năng cao kỹ năng phân biết gỗ thông qua sách hướng dẫn xác định gỗ được biên soạn bởi Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam phối hợp với TRAFFIC (liên minh chiến lược giữa WFF và Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế IUCN). Đây là tài liệu được sử dụng trong những khóa đào tạo của TRAFFIC dành cho kiểm lâm và cơ quan hải quan. Trong đó hướng dẫn cách xác định các loại gỗ bằng việc sử dụng dao và kính lúp. Thông qua những khóa đào tạo này, các lực lượng chức năng ,trong đó có hải quan và kiểm lâm sẽ nâng cao khả năng phân biệt các loại gỗ hợp pháp.

Bà Marie Wong, Giám đốc dự án, Phòng Tình báo liên lạc khu vực châu Á- Thái Bình Dương, Tổ chức Hải quan thế giới chỉ ra rằng những mảng kiểm soát có nguy cơ xảy ra rủi ro cao gồm có ma túy và môi trường. Trong đó rủi ro về môi trường trong lĩnh vực hải quan liên quan đến buôn lậu bất hợp pháp xuyên quốc gia về các loài có nguy cơ bị bị chủng, chất độc hại,… đe dọa đến sự phát triển bền vững và cân bằng sinh thái. Chính vì thế, bà Wong kiến nghị thêm về các công cụ trao đổi của WCO trong đó có ENVIRONET là một công cụ giao tiếp về trao đổi thông tin và hợp tác trong các vấn đề về môi trường giữa cơ quan Hải quan, các cơ quan chức năng, các tổ chức quốc tế và mạng lưới khu vực của họ.

Thông qua ENVIRONET, các thành viên có thể chia sẻ được những kinh nghiệm thực tiễn tốt nhất để học tập và áp dụng phù hợp cho quốc gia của mình; Cung cấp và tải về các tài liệu đào tạo, hướng dẫn xác định, thủ công và các thông tin giá trị khác về kiểm soát môi trường. Đồng thời, trao đổi thông tin về các vụ bắt giữ và những trường hợp có khả năng dẫn đến buôn lậu; Tạo ra một diễn đàn thảo luận về các chủ đề cụ thể cũng như có sự hỗ trợ từ các chuyên gia quốc tế và công chức hải quan dày kinh nghiệm. Mặt khác, tạo thuận lợi hợp tác giữa cơ quan Hải quan và các cơ quan chức năng, tổ chức quốc tế khác.

Kết thúc buổi làm việc ngày đầu tiên của EGILAT đã mang lại những kết quả khả quan khi các nền kinh tế thành viên chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình đấu tranh chống lại nạn khai thác, buôn bán gỗ bất hợp pháp cũng như đưa ra những công cụ tối ưu để giúp các thành viên APEC thành công trong việc loại bỏ nạn buôn bán gỗ bất hợp pháp ra khỏi chuỗi cung ứng và hoạt động thương mại toàn cầu.