Doanh nghiệp ngành xây dựng đối diện bài toán khan hiếm nhân lực

Ngành xây dựng rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực lớn. Ảnh: Thu Hiền

Theo Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC), trong quý 2/2025, ngành xây dựng rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực lớn. Số lượng tin tuyển dụng tăng vọt đến 171,96% so với cùng kỳ năm trước, trở thành một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng nhu cầu nhân lực cao nhất thị trường.

Trong khi đó, số hồ sơ ứng tuyển lại giảm sâu đến 42,52%, khiến nguồn cung – cầu mất cân đối nghiêm trọng, dẫn tới tỷ lệ cạnh tranh giành nhân lực rất gay gắt có thể kìm hãm tốc độ phát triển của các dự án xây dựng và đẩy chi phí nhân công lên cao, ảnh hưởng đến toàn ngành.

Mới đây, tại buổi “Cafe nhà thầu quý 4/2025” do VACC tổ chức, bên cạnh bàn thảo về việc xếp hạng các doanh nghiệp nhà thầu xây dựng, các doanh nghiệp thuộc hiệp hội đã thảo luận giải pháp khắc phục sự thiếu hụt nguồn nhân lực cho ngành.

Các doanh nghiệp cho biết, do thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực, một số tập đoàn lớn đã đưa ra chính sách tuyển dụng công nhân xây dựng với mức lương từ 1-1,5 triệu/ngày, mức lương cao hơn nhiều lần so với mặt bằng chung mà các doanh nghiệp xây dựng đang chi trả.

Điều này dẫn tới hầu hết các nhà thầu xây dựng vốn đã thiếu người lại càng khó giữ chân và tuyển dụng thêm nhân sự.

Theo ông Hoàng Hoa Cương, Tổng giám đốc Visicons, hiện nhiều doanh nghiệp bao gồm cả doanh nghiệp trong nước lẫn doanh nghiệp FDI cần lao động, do đó sự cạnh tranh về lương gay gắt đang làm thị trường lao động ngành xây dựng rất khó khăn.

Để giữ chân và thu hút nguồn nhân lực, Visicons đặc biệt quan tâm đến điều kiện ăn ở và mức lương cho người lao động, cố gắng đáp ứng tối thiểu ngang bằng với mức sống khi họ khi ở nhà.

Ông Dương Tuấn Anh, Phó Tổng giám đốc Công ty Xuân Mai cho biết, hiện nay việc tuyển kỹ sư rất khó do chất lượng các sinh viên mới ra trường còn hạn chế, tuy nhiên khi tuyển xong, được doanh nghiệp cho đi đào tạo nhưng chưa chắc họ đã thích vì trong thời gian đó không có thu nhập.

Sau khi được đào tạo, việc giữ chân nhân sự cũng là vấn đề, bởi có doanh nghiệp nào trả lương cao hơn thì họ sẽ chuyển sang làm cho bên đó. Điều này khiến cho công tác đào tạo, nâng cao năng lực lao động của toàn ngành đang trở thành vấn đề cấp thiết.

Theo ông Đỗ Tiến Lợi, Phó Tổng giám đốc UDIC, hiện đơn vị có 10.000 công nhân, số lượng việc sắp tới sẽ tăng 1,5 – 2 lần nên số lượng công nhân hiện tại không đáp ứng được, mà nhập khẩu nhân công thì khó vì không thể trả được mức lương mà họ yêu cầu.

Bàn về giải pháp cho thực trạng thiếu hụt nguồn nhân lực, ông Đỗ Tiến Lợi chia sẻ giải pháp mà Tập đoàn đã tham khảo để áp dụng.

“Chúng tôi đã tham khảo thị trường Trung Quốc, nhận thấy chúng ta cần thay đổi tư duy về sử dụng công nhân xây dựng. Các doanh nghiệp Trung Quốc cho biết 10 – 15 năm trước, ngành xây dựng của họ cũng giống bối cảnh của Việt Nam bây giờ, sau đó, họ sử dụng robot để xây, trát, lát, sơn, bả… Mỗi robot thay thế được nhiều lao động chân tay và mang lại hiệu suất rất cao” ông Đỗ Tiến Lợi chia sẻ.

Theo ông Hoàng Hoa Cương, thực tế nhiều tập đoàn lớn nước ngoài trước khi thuê đơn vị gia công, chế tạo tại Việt Nam, họ phải sang kiểm tra nhà máy và cả ký túc xá cho người lao động, nếu đáp ứng đúng yêu cầu thì mới cho phép đơn vị đó gia công, chế tạo cho họ.

Ông Cương cho rằng, trong bối cảnh thị trường xây dựng ngày càng thiếu hụt nhân công, để nâng cao hiệu quả thi công, các hạng mục hoàn thiện nên được chuyển sang gia công tại nhà máy, khi đưa ra công trình chỉ cần lắp ráp là đủ.

Về đào tạo, mỗi doanh nghiệp đều phải chủ động tổ chức tập huấn từ công ty đến công trình để nâng cao kỹ năng và hiệu quả lao động.

Theo chia sẻ của các doanh nghiệp, do những khó khăn về lao động, nhiều đơn vị hiện nay đã phải dừng nhận việc vì các hợp đồng ký trước đó đã đảm bảo công việc cho cả năm 2026, nếu nhận thêm sẽ không đủ sức để làm.

Trước những thông tin chia sẻ của doanh nghiệp, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC đề nghị các doanh nghiệp cần tập trung cải tiến công nghệ, giảm bớt nhu cầu nguồn lao động.

Đồng thời khuyến nghị các doanh nghiệp cần phải tự thực hiện tinh hoá lực lượng lao động của mình để tăng năng suất lao động, có cơ chế đào tạo, trả lương phù hợp để giữ chân và thu hút nhân lực…

“VACC sẽ tổ chức các đoàn đi tìm hiểu, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm của các doanh nghiệp Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc… để về áp dụng vào Việt Nam. Hiệp hội cũng sẽ kiến nghị với Chính phủ các giải pháp nâng cao chất lượng đầu vào đối với cán bộ, công nhân ngành xây dựng; kiến nghị với Quốc hội cho ý kiến về mức chi phí nhân công ngành xây dựng”, ông Hiệp cam kết.