Đề cao tuân thủ các quy định khi triển khai xây dựng văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan

Đảm bảo xây dựng pháp luật đồng bộ, thống nhất

Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 64/2025/QH15 (có hiệu lực từ 1/4/2025); ngày 25/6/2025, Quốc hội ban hành Luật số 87/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025); ngày 9/9/2025, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký ban hành Quyết định số 3132/QĐ-BTC ban hành Quy chế xây dựng, ban hành và tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tài chính.

Theo đó, để công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hiệu quả, Cục Hải quan yêu cầu các đơn vị lưu ý một số nội dung mới của Luật Ban hành văn bản QPPL số 64/2025/QH15 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Luật Ban hành văn bản QPPL số 87/2025/QH15 (sau đây gọi chung là Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2025) và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Hoạt động rà soát văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Hải quan. Ảnh: H.Nụ

Thời điểm hiện tại, việc quy định thủ tục hành chính trong văn bản quy phạm pháp luật phải tuân thủ các quy định tại Điều 5 Nghị định 78/2025/NĐ-CP. Do đó, Cục Hải quan yêu cầu các đơn vị cần lưu ý về trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản và lấy ý kiến trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.

Trong đó, Cục Hải quan lưu ý các đơn vị việc lấy ý kiến của các bộ, cơ quan ngang bộ đối với các văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong đó phải lấy ý kiến của 7 Bộ: Ngoại giao, Quốc phòng, Công an, Tài chính, Nội vụ, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ.

Việc lấy ý kiến đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của chính sách, dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện trực tiếp hoặc thông qua tổ chức đại diện theo quy định của pháp luật về tổ chức chính trị - xã hội; hình thức lấy ý kiến thông qua bằng văn bản, hội nghị, phương tiện thông tin đại chúng hoặc hình thức phù hợp khác, đăng tải dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật trên cổng hoặc trang thông tin điện tử…

Đáng chú ý, cơ quan soạn thảo cần thực hiện truyền thông chính sách, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật từ thời điểm lấy ý kiến đối tượng chịu sự tác động trực tiếp về chính sách, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đến khi cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền thông qua hoặc ban hành.

Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật

Chia sẻ ý kiến tại Hội nghị chuyên đề về xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để triển khai các nghị quyết của Bộ Chính trị và thực hiện mô hình Hải quan số, ông Kim Long Biên, Trưởng ban Pháp chế, Cục Hải quan cho biết, Nghị quyết số 66-NQ/TW nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất.

Theo đó, nhằm bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật, cơ quan Hải quan nói riêng và các cơ quan bộ, ngành nói chung, các cấp ủy Đảng phải lãnh đạo toàn diện, trực tiếp việc thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật và tăng cường kiểm tra, giám sát công tác này; tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội. Đặc biệt, cần xác định xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên, ông Kim Long Biên nhấn mạnh.

Hải quan khu vực VI tổ chức đối thoại và giải đáp vướng mắc cho cộng đồng DN có hoạt động XNK qua địa bàn vào ngày 28/5/2025.

Cũng theo ông Biên, đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển trong công tác xây dựng pháp luật là phải thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng; xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước; đưa thể chế, pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh; dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

Ngoài ra, cần đặt mục tiêu cao hơn nữa để các quy định của pháp luật phải mang tính ổn định, đơn giản, dễ thực hiện, lấy người dân, DN làm trung tâm; coi trọng, chủ động nghiên cứu chiến lược, chính sách từ sớm, từ thực tiễn, từ kinh nghiệm của thế giới, góp phần tăng cường tính dự báo và nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật.

Đồng thời, các hoạt động tổng kết, khảo sát thực tiễn, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, đánh giá tác động chính sách, lựa chọn chính sách phải được thực hiện kỹ lưỡng, thực chất, khoa học; đẩy mạnh đa dạng hóa phương thức truyền thông chính sách, phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là thông qua ứng dụng công nghệ số; ưu tiên những nội dung quan trọng, nhất là các chính sách có tác động lớn đến xã hội, người dân, DN; thực hiện nghiêm túc cơ chế tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý của các đối tượng chịu sự tác động; không đẩy khó khăn cho người dân, DN trong thiết kế chính sách và xây dựng pháp luật.

Ông Biên nhấn mạnh, Luật điều chỉnh các nội dung về kiến tạo phát triển chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động thì giao Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Song song với đó là việc tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật. Trong đó, cần phát huy cao độ tinh thần phục vụ, tư duy kiến tạo phát triển, hành động vì lợi ích chung; thực hiện nhất quán quan điểm người dân và DN được làm những gì luật không cấm. Ưu tiên bảo đảm hiệu quả thi hành pháp luật nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và trong các lĩnh vực dân sinh quan trọng khác (an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, bảo đảm an ninh, an toàn trên không gian mạng...).